توسعه فناوری فرآو ری سلولهای پیش ساز عصبی مغز میانی مشتق از سلو لهای بنیادی رویانی انسانی

کاربردها و مصارف: تولید سلولها ی پیشساز دوپامینرژیک از سلو لهای بنیادی رویانی انسانی سازگار با شرایط GMP برای درمان بیماری پارکینسون

نام واحد: پژوهشگاه رویان

نحوه تماس و ثبت سفارش: www.royaninstitute.org

مصرف کنندگان: بیماران مبتلا به پارکینسون

گروه های استفاده کنندگان(گیرندگان خدمات):

اطلاعات هماهنگ کننده:23562000

اهداف اجرای طرح ( مشکلات، نیازهای موجود در جامعه، صرفه جویی ارزی، .......):

• تولید سلولها ی پیشساز دوپامینرژیک از سلو لهای بنیادی رویانی انسانی سازگار با شرایط GMP
• بررسی خصوصیات بیان ژنی و عملکرد سلو لهای تولید شده در محیط آزمایشگاهی
• تاثیر سلو لهای پیش ساز دوپامینرژیک بر حیوان مدل پارکینسونی

گزارش هایی مبنی بر سلول درمانی بیماری پارکینسون با استفاده از سلول های عصبی مشتق شده از جنین سقط شده انسان وجود دارد، بدیهی است چنین منبع سلولی برای درمان این بیماری بسیار محدود است و مشکلات عدیده ای را به همراه دارد .در این میان جایگزین مناسب و موثر برای سلول درمانی بیماری پارکینسون، سلول های پیش ساز دوپامینرژیک مشتق از سلول های

بنیادی رویانی است که می تواند به عنوان یک منبع قابل تجدید و با توانایی بالا عملکرد داشته باشد .  از طرفی پروتوکل تمایزی رویان برای دست یابی به سلول های پیش ساز دوپامینرژیک بسیار کارا بوده و آزمون های مطالعه در مدل های پریمات غیر انسانی، کارایی بالای این سلول ها در درمان بیماری پارکینسون را نشان داده است. با توجه به تولید سلول های بنیادی رویانی در مقیاس بالینی در پژوهشگاه رویان و فراهم شدن فضای کلین روم، با انجام این طرح تولید سلول های پیش ساز دوپامینرژیک سازگار با شرایط GMP مقدور میشود و شرایط انجام کار آزمایی بالینی می تواند مهیا شود.

با توجه به شیوع قابل توجه بیماری پارکینسون ) 2 نفر از 1000 نفر( و از آنجایی که ایجاد مقاومت به دارو در این بیماران اجتناب ناپذیر می باشد، تلاش برای یافتن روش درمان جایگزین در حوزه بین المللی ادامه دارد. استفاده از بافت مغز جنین های سقط شده، یکی از این روشهاست. این سلول های جدید به مدت طولانی در مغز بیمار، باقی می مانند و دوپامین تولید میکنند. گاهی نیز این بافت پیوندی به خوبی کار نمیکند یا عوارض جانبی نشان میدهد. که تلاش ها برای رفع این مشکلات، محصول  TRANSEURO  را (از بافت hfVMs مغز جنین های سقط شده) در اروپا وارد کارآزمایی بالینی نموده و طی 2 سال و نیم روی 11 بیمار پیوند شده است (تا سال  2017 ). این درمان بسیار گران است، چرا که دسترسی به جنین های سقط شده برای این پیوند دشوار است. روشی که در حال حاضر به عنوان درمان استاندارد پارکینسون برای بیمارانی که به دارو مقاوم می شوند به کار می رود، قرار دادن دستگاه deep brain stimulation (DBS) با عمل جراحی زیر تالاموس مغز می باشد. هزینه این جراحی در حال حاضر بین 30 تا 50 هزار دلار است. بنابراین تولید انبوه سلولهای پیش‌ساز دوپامینرژیک برای درمان بیماری پارکینسون از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

همجنین راه اندازی این روش درمانی جدید امکان تولید فناوریهای جدید، سرمایه‌گذاریهای جدید، فرصتهای شغلی جدید را نیز فراهم میکند.

• دستاوردهای حاصل از اجرای طرح:

طبق مطالعات انجام شده در پژوهشگاه رویان مشخص شد که پروتوکل تمایزی برای دست یابی به سلول های پیش ساز دوپامینرژیک بسیار کارا بوده و مطالعه در مدل های پریمات غیر انسانی، کارایی بالای این سلول ها در درمان بیماری پارکینسون را نشان داده است. در حال حاضر تمایز و تولید سلولهای دوپامینرژیک تحت شرایط GMP در مرحله بررسیهای آزمایشگاهی ( GLP) است.

• وضعیت تولیدمحصول/فناوری در دنیا و جایگاه ایران در این موضوع:

تولید سلولهای بنیادی با رعایت استانداردهای بین المللی برای استفاده در کلینیک جزء فناوریهای نوپا در دنیا محسوب می‌شود . ایران نیز در کنار کشورهای پیشرو در این زمینه مانند آمریکا، استرالیا و ژاپن در حال توسعه سلول درمانی و تولید سلولهای مورد نیاز در شرایط استاندارد GMP است و پیشرفت چشمگیری در این زمینه داشته است، و در مقایسه با کشورهای همسایه ایران اولین کشوری است که وارد این حوزه شده است.

روش های سلول درمانی پارکینسون در دنیا همگی در مرحله کارآزمایی بالینی قرار دارند. و گروه های مختلف یا کارآزمایی بالینی استفاده از سلول های بنیادی پرتوان انسانی (مانند روش طرح حاضر) را به تازگی آغاز نموده اند و یا در حال برنامه ریزی برای آن هستند. مشابه خارجی این محصول تاکنون به بازار عرضه نشده است بنابراین آینده خوبی برای تولید این محصول پیش بینی می شود. همچنین علاوه بر صرفه جویی ارزی که تولید این محصول خواهد داشت پیش بینی می شود تا ارزی آوری از طریق ورود بیماران برای درمان نیز به دنبال داشته باشد .

محصول نهایی با نام دوپاسل به بازار عرضه خواهد شد.

جایگاه طرح به لحاظ سطح فناوری:

محصولات سلول‌درمانی جز، روشهای نوین درمانی در دنیا محسوب می‌شود بنابراین تولید محصولات سلولی با رعایت پروتوکل های بین المللی GMP جزء فناوری پیشرفته دسته بندی می‌شود.

مشخصات فنی:

تخریب پیش رونده و انتخابی نورون¬های دوپامینرژیک در ناحیه پارس کامپکتای جسم سیاه (SNPC) منجر به ایجاد بیماری پارکینسون (PD) می شود. این واقعیت که در این بیماری تخریب کننده عصبی، تنها یک ساب تایپ نورونی خاص تحت تاثیر قرار می گیرد، آن را به عنوان یک کاندید ایده آل برای سلول درمانی تبدیل کرده است .بنابراین، تولید یک جمعیت پیشساز دوپامینرژیک متعهد به سرنوشت خاص، تحت شرایط مشخص و تکرار پذیر که منجر به ایجاد نورون مشخص دوپامینرژیک بعد از پیوند شود، برای تضمین نتیجه پیوند و رفع نقص حرکتی در  بیماران پارکینسونی و مدل های حیوانی بیماری مورد نیاز است. کلید یک سلول درمانی موفق در بیماری پارکینسون، تولید پیشسازهای دوپامینرژیک بخش خلفی مزنسفال شکمی و تولید یک نورون¬های دوپامینرژیک ساب تایپ A9 متعهد است. لذا تکنولوژی‏های موجود در پژوهشگاه رویان،دستاورد مهمی است که به درمان بیماری پارکینسون و بهبود راه‏های درمانی موجود کمک شایان توجهی خواهد کرد.