تولید انبوه بز سانن ازطریق تکنولوژیهای کمک تولید مثلی با هدف تکثیر نژادهای دارای توان ژنتیکی بالا

کاربردها و مصارف: تولید دام های با توان بالا در تولید شیر

نام واحد: پژوهشگاه رویان

نحوه تماس و ثبت سفارش: www.royaninstitute.org

مصرف کنندگان: دامداری ها

گروه های استفاده کنندگان(گیرندگان خدمات):

اطلاعات هماهنگ کننده:23562000

​

اهداف  و ضرورت اجرای پروژه:

با افزایش در روند رشد جمعیت جهان و گسترش دانش، نیاز انسان به تولید و بهره وری بیشتر از دام های موجود، استفاده از منابع دامی پر تولید یقینا" مورد توجه قرار گرفت و به تدریج در دهه های اول قرن بیستم استفاده از دامهای شیری با توان ژنتیکی بالا در برنامه کار دولت ها و گله داران بسیاری از کشورهای جهان قرار گرفت. با توجه به معضلات عمده موجود در بخش دامپروری که ممکن است به لحاظ پتانسیل ضعیف ژنتیکی دامهای موجود باشد هر ساله دامداران سنتی و نیمه صنعتی متقبل ضررهای هنگفت می شود و با توجه به نیاز روز افزون کشور به فرآورده های دامی از جمله گوشت و شیر و نیز اهمیت چشمگیر این فرآورده ها در سلامت کشور، توجه مبرم به بالا بردن پتانسیل ژنتیکی دامداریها، چه از لحاظ علمی- کاربردی و چه از لحاظ اقتصادی از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. فناوریهای کمک باروری منجمله انجماد اسپرم و تخمک، تلقیح مصنوعی، انتقال جنین و لقاح آزمایشگاهی امکان تکثیر جمعیت های اندک را ایجاد می نماید. از سوی دیگر با تولد اولین پستاندار شبیه سازی شده – گوسفند دالی(Dolly) – توسط  سلولهای کاملاً تمایز یافته پستانی و متعاقب آن تولد سایر انواع پستانداران شبیه سازی شده، تئوری های نوین در جهت استفاده از تکنولوژی انتقال هسته برای تکثیر گونه های مختلف پستانداران از جمله پستانداران دارای توان ژنتیکی بالا و همچنین گونه های در حال انقراض قوت گرفت. این در حالی است که کشورهایی از قبیل فرانسه که به طور انبوه بز سانن را تولید می کنند، از تکنولوژی های کمک تولید مثلی برای این امر استفاده می کنند و حتی فراورده های تولید مثلی از قبیل اسپرم، تخمک و جنین را به قیمت بسیار بالایی به سایر کشورها می فروشند و این محصولات از جمله صادرات مهم دامپروری آنها محسوب می شود. تکنولوژی انتقال جنین دام ازجمله دیگر راهبردهای اصولی این امر می باشد که با استفاده از برنامه سوپراوولاسیون دامهای ماده مرغوب و تلقیح همزمان، تعداد زیادی جنین در یک مرحله تولید می گردد که با انتقال آنها به چندین دام ماده گیرنده با ارزش ژنتیکی پائین، می تواند به نسبت تولید نتاج مرغوب را افزایش داد. با توجه به آنچه که در بالا گفته شد و تکنیک های مورد نیاز در این پروژه می توان گفت که مخصوصا در زمینه بز تمامی تکنیک های فناورانه مورد نیاز از جمله تکنیک های بلوغ آزمایشگاهی، لقاح آزمایشگاهی و تکنیک شبیه سازی در کشور و در پژوهشکده زیست فناوری پژوهشگاه رویان به خوبی ست آپ و مورد بهر برداری قرار گرفته است و تمامی این تکنیک ها بومی سازی شده و در حال حاضر جهت تولید و تکثیر بز سانن مورد استفاده می باشد. از لحاظ تکنیک های یاد شده کشور ایران را میتوان به جرات یکی از پیشرو ها در زمینه دام کوچک مخصوصا بز در دنیا و جزء اولین کشور در منطقه خاورمیانه دانست چنانچه با ست آپ های انجام شده در حال حاضر حدود 40 درصد تولید جنین بلاستوسیست از تکنیک شبیه سازی و حدود 35 درصد آستنی از انتقال این جنین های شبیه سازی شده به رحم های گیرنده بدست می آید که در سطح خود بینظیر می باشد. لذا با توجه به نیاز مبرم  صنعت دامپروری کشور به تولید انبوه نژادهای پر بازده در جهت بهینه سازی و اقتصادی نمودن صنعت دامپروری، پروژه پیش رو به منظور تاسیس یک مرکز به نژادی تکثیر و گسترش دامهای با توان ژنتیکی بالا خواهد پرداخت و امید است با حمایت مسولین امر، همت، سعی و تلاش جوانان کشور و با بهره گیری از تجربیات موفق موجود در این زمینه در کشور و پژوهشگاه رویان بتوان یک مرکز به نژادی تاسیس نمود.   

• خروجی و دستاوردهای حاصل از اجرای پروژه:

همانگونه که گفته شد یکی از خصوصیات دامهای تولیدی از طریق این پروژه تولید دامهای با توان بالا در تولید شیر می باشد که یکی از نیازهای مبرم در کشور محسوب می شود در حال حاضر توان تولید شیر در اکثر دامهای بومی موجود در کشور بین 5/0 تا 1 کیلوگرم در روز می باشد که در مقابل مقدار مصرف غذایی و هزینه های نگهداری برای دامداران صرفه اقتصادی بسیار پایینی دارد در حالی که می توان با بالا بردن توان ژنتیکی و افزایش شیرواری در این نژادهای بومی و یا جایگزین کردن نژادهای بومی با نژادهایی مانند سانن که میزان تولید شیر روزانه آنها بیش از 3 کیلوگرم در روز می باشد در واقع صرفه اقتصادی حاصل را چندین برابر افزایش داد و در واقع هر کدام از این دامداران می توانند به یک اقتصاد مولد تبدیل گردند. 

• کاربرد:

با توجه به نقش و اهمیت شیر در ارتقاء سلامت جامعه، سرانه مصرف شیر یکی از شاخصه های مهم ارزیابی سلامت جوامع محسوب می شود که از این لحاظ متاسفانه هر ساله شاهد افت این شاخص مهم سلامت در کشورمان هستیم. اگرچه فرهنگ سازی مصرف شیر و فراورده های آن بسیار مهم است، افزایش چشمگیرقیمت شیر در سالهای اخیر یک عامل تشدید کننده این نقصان بوده است. مسلما قیمت شیر تابع قیمت نهاده های دامی است که در حال حاضر قیمت تمام شده نهاده های دامی برای دامداران به دلیل خشکسالی های پی در پی که باعث کاهش هرچه بیشتر تولید داخلی این نهاده ها شده است، مشکلات وارادت ناشی از تحریم هاو نیز نوسانات ارزی، بسیار بالا می باشد. از سوی دیگر بررسی های اخیر نشانگر آن است که نیاز بالای صنعت گاو شیری به نهاده های کشاورزی سبب.شده است که صنعت گاو شیری به یک رقیب جدی برای چرخه غذایی انسان تبدیل شود به طوریکه بخش بزرگی از سطح زیر کشت کشور جهت تامین نیاز این صنعت اختصاص یافته است که ادامه این روند می تواند منجر به کاهش نگران کننده تولید مایحتاج کشاورزی انسان شود. مجموعه این عوامل لزوم توجه بیشتر به پتانسیل های نژادهای پر بازده جایگزین را بیش از پیش پر رنگ نموده است. مسلما قیمت بالای هر راس گاو شیری و نیز هزینه گزاف نگهداری آن برای دامپروان و نیز خانوارهای خرد (که بخش بزرگی از جمعیت روستایی را تشکیل می دهند) قابل توجیه نمی باشد. این درحالیی است که یک سری از بزهای شیری از توان تولید شیر و پتانسیل تولید مثل بسیار خوبی برخوردار هستند. هزینه های پایین کارگری، قیمت مناسب، قابلیت مصرف پس ماندهای کشاورزی و ویژگی های خاص شیر بز نه تنها بیانگر ظرفیت این گونه جهت ورود به صنعت دام شیری. کشورمی باشد بلکه بیانگر نیاز به توجه ویژه به صنعت بز شیری سانن به سبب توانایی زیاد در تولید شیر (روزانه تا 3 لیتر) و هزینه نگهداری بسیار پایین نسبت به گاو را می طلبد و می تواند زمینه خود کفایی و نیز ایجاد یک اقتصاد مولد را در خانوار روستایی بنماید.

• میزان مورد نیاز محصول/فناوری در داخل:

با توجه به  2 میلیون رأس بز و بزغاله موجود در کشور که اکثرا دارای توان ژنتیکی کم، حداقل در تولید شیر می باشند این طرح می تواند علاوه بر جایگزینی نژادهای بومی با این نژادهای پر بازده با استفاده از انجام آمیزش بین گونه ای راه کاری جهت افزایش توان شیرواری دامهای داخلی باشد.

• میزان صرفه جویی ارزی و اشتغال زایی مستقیم/غیرمستقیم:

 زادگاه بزهای نژاد سانن در واقع کشور فرانسه می باشد و در حال حاضر علیرغم واردات حدود 3هزار رأسی از کشور فرانسه همچنان نیاز به این دام و درخواست جهت پرورش آن در کشور بالا می باشد و در پژوهشگاه رویان باتوجه به توان علمی  و فناوری های به روز خود توان تولید این نژاد را در کشور دارد و می تواند از خروج ارزی معادل 600-700 دلاری به ازای هر رأس جلوگیری نماید. از طرف دیگر درحال حاضر و با توان تولید موجود اشتغال زائی حدود 5 نفر بصورت مستقیم و 10 نفر بصورت غیر مستقیم دارد. این در حالی است که این طرح در حال انجام در پژوهشکده زیست فناوری پژوهشگاه رویان می باشد و چنانچه حمایت گردد و بتوان از آن بهره برداری مناسب انجام داد می تواند در معیشت اقتصادی کل دامدارانی که در حال پرورش و نگهداری حدود 2 میلیون راس دام در کشور هستند و در این زمینه فعالیت می کنند تاثیر گذار باشد.

مشخصات فنی:

در راستا ارتقاء توان ژنتیکی دامهای موجود در کشور سه راهکار عمده کمک تولید مثلی وجود دارد که با استفاده از آنها قادر خواهیم بود در زمان کم به طور سریع به تولید انبوه دامها پرداخت.

-سوپراوولاسیون و انتقال جنین :این تکنولوژی هم اکنون به طور کاملا معمول در اکثر کشورهای جهت تولید دامهای کوچک و نیز در صنعت گاو شیری یک روش مهم کمک تولید مثلی برای تکثیر دامهای با ارزش می باشد. این تکنیک هم اکنون در پژوهشگاه رویان بومی شده است و این امکان وجود دارد که از پتانسیل بالای آن برای تکثیر دامهای دارای توان ژنتیکی بالا بهره گرفت.

- انجام لقاح آزمایشگاهی: این تکنیک هم اکنون به طور روزانه در پژوهشکده زیست فناوری پژوهشگاه رویان برای تولید جنین های آزمایشگاهی بز، گاو و گوسفند مورد استفاده می باشد و این امکان وجود دارد که از پتانسیل بالای آن برای تکثیر دامهای دارای توان ژنتیکی بالا بهره گرفت.

-انجام شبیه سازی: تکنولوژی شبیه سازی حیوانات به عنوان یکی از روشهای تولید وتکثیر نژادهای برتر محسوب میشود. در این روش که برای اولین بار در سال 1997 ( گوسفند دالی) انجام شد ، ثابت شد که هسته سلولهای سوماتیک تمایز یافته پستانداران با انتقال به درون یک اووسیت بدون هسته، می‌تواند تبدیل شبیه ژنتیکی همان حیوان را تولید کرد. پژوهشگاه رویان اولین مرکز علمی کشور می باشد که تکنولوژی لقاح آزمایشگاهی و تولید جنین آزمایشگاهی شبیه سازی شده، و نیز تکنولوژی انجماد جنین را در کشور بومی نموده و هم اکنون ایران جزء کشورهای صاحب سبک در زمینه بیوتکنولوژی دامی می باشد.