جای خالی پژوهش‌های ملی در حوزه علوم انسانی/پیگیری ۱۵ طرح ملی پژوهشی

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی به نقل از ایسنا، دکتر ایرج فیضی، با بیان این که پژوهش‌هایی که تا به حال در حوزه علوم انسانی و اجتماعی کشور انجام می‌شده پژوهش‌های کوچک و با جمعیت محدودی بوده، گفت: در ایران، پژوهش‌های ملی زیادی وجود ندارد و تعداد آن‌ها بیش از دو یا سه مورد نیست.

وی افزود: یک تفاوت بین پژوهش‌هایی که در ایران و کشورهای دیگر انجام می‌شود این است که در کشورهای دیگر موسسات پژوهشی وجود دارد و این موسسات در خصوص مسایل مختلف کشور خود پژوهش‌های ملی انجام می‌دهند. پژوهش‌های انجام شده در کشور ما و در بسیاری از کشورهایی که در سیستم‌های پژوهشی توسعه خوبی ندارند، پژوهش‌های کوچکی است و در یک جمعیت و منطقه جغرافیایی خاص انجام می‌شود.

عضو هیات‌علمی جهاددانشگاهی ادامه داد: اطلاعات پژوهش‌های ملی برای دستگاه‌های اجرایی و نهاد‌های سیاست‌گذار مفید است و علاوه بر آن، محققان هم با استفاده از پژوهش‌ها می‌توانند به ارایه نظریه بپردازند و در نتیجه رشد علمی اتفاق می‌افتد.

رییس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاددانشگاهی تصریح کرد: یکی از حوزه‌های فعالیت جهاددانشگاهی، علوم انسانی و اجتماعی است. یکی از ضعف‌هایی که در کشور در حوزه پژوهش‌های علوم انسانی داریم این است که طرح های ملی زیادی در این زمینه وجود ندارد و همین محدود بودن تعداد پیمایش‌های ملی در حوزه علوم انسانی باعث می‌شود که اطلاعات دقیقی درباره علوم انسانی نداشته باشیم. ما این ضعف در سیستم پژوهشی را شناسایی کردیم و در دستور کار قرار دادیم تا جهاددانشگاهی به عنوان یک موسسه پژوهشی با سابقه که دارای امکانات و گروه‌های مختلف است نقش خود را ایفا کند.

وی با بیان این که برنامه‌ریزی‌هایی در حوزه علوم انسانی و اجتماعی جهاددانشگاهی صورت گرفت تا پژوهش‌های ملی انجام شود، گفت: در همین رابطه، چند موضوع در دستور کار داشتیم و شرط  انتخاب این موضوعات این بود که علاوه بر این که یک مساله اجتماعی باشد، اهمیت پژوهشی نیز داشته باشد. خانواده از جمله این موضوعات پیشنهادی بود. ما در حوزه خانواده، مسایل و مشکلاتی داریم مثلا؛ گاهی آمارهایی در حوزه خانواده همچون نرخ طلاق، بالا رفتن سن ازدواج، تعارضات زناشویی و خشونت‌های خانوادگی از نهادهای رسمی منتشر می‌شود که در جامعه مهم و حساسیت‌ برانگیز است.

سرپرست پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری جهاددانشگاهی درباره اهداف این پژوهش ملی گفت: این طرح پژوهشی با دو هدف اصلی ملی بودن و توصیف وضعیت کل کشور و هم‌چنین شناسایی ابعاد مختلف مسابل مرتبط با خانواده انجام گرفته است. ایده این طرح ملی در گروه تخصصی علوم انسانی و اجتماعی جهاددانشگاهی مطرح و پس از آن، در شورای بررسی نهایی طرح‌های جهاددانشگاهی تصویب شد.

رییس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاددانشگاهی افزود: اجرای این طرح پژوهشی به جهاددانشگاهی واحد البرز سپرده شد. سازمان برنامه و بودجه کشور همکار اصلی ما در این پیمایش بود و این سازمان از لحاظ مالی به این طرح پژوهشی بسیار کمک کرد. در این پیمایش، وزارت بهداشت، سازمان بهزیستی، معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری، معاونت پیشگیری قوه قضائیه و وزارت علوم هم با ما همکاری کردند.

مدیر علمی پیمایش ملی خانواده  درباره نهادهایی که می‌توانند از یافته‌های این پژوهش استفاده کنند، گفت: همه دستگاه‌هایی که به نوعی به مسایل خانواده مرتبط هستند می‌توانند از نتایج این پژوهش استفاده کنند. مثلا وزارت بهداشت که مسوول سیاست‌های تنظیم جمعیت است می‌تواند از اطلاعات مرتبط با تنظیم جمعیت این پیمایش استفاده کند.آسیب‌های خانوادگی نیز در این پیمایش بررسی شده که این مباحث می‌تواند برای استفاده سازمان بهزیستی، شورای فرهنگ عمومی کشور، معاونت زنان ریاست جمهوری مفید باشد.

دکتر فیضی درباره ویژگی‌های این پیمایش ملی گفت: یکی از ویژگی‌های این طرح به عنوان یک طرح ملی این است که یک مساله خاص را مطرح نکرده است؛ اغلب پژوهش‌هایی که در حوزه خانواده انجام می‌شود یک موضوع خاص مثل طلاق یا تعارضات زناشویی را بررسی می‌کند اما این پژوهش همه‌ی این ابعاد را با هم بررسی کرده و هم چنین برای بررسی این مسایل، از اطلاعات ملی استفاده کرده است.

وی افزود: در این پیمایش ملی، در بحث ازدواج مباحثی مانند نگرش مردم به ازدواج، سن مناسب ازدواج از دیدگاه مردم، اختلاف سنی مناسب زوجین هنگام ازدواج از نظر مردم، معیارهای انتخاب همسر، شیوه‌های آشنایی زوجین، دلایل افزایش سن ازدواج، اهمیت برگزاری مراسم‌های ازدواج بررسی شده است.در ابعاد دیگر این پیمایش، نگرش‌های جنسیتی، ساختار قدرت در خانواده، روابط خانوادگی، رضایت از ابعاد مختلف زندگی، اعتماد در خانواده‌ها، شیوه‌های تربیت فرزندان، موارد اختلاف و شیوه‌های حل اختلاف زوجین، مسایل جنسی، خشونت فیزیکی، اقتصادی، روانی و کلامی هم بررسی شده است. همه‌ی دستگاه‌هایی که نقش اجرایی یا سیاست‌گذاری در حوزه خانواده دارند می‌توانند از یافته‌های این پیمایش استفاده کنند. علاوه بر آن، از آن‌جایی که اطلاعات این پیمایش بسیار دقیق است، می‌تواند منبع اطلاعات برای فعالیت‌های علمی محققان باشد.

عضو هیات‌علمی جهاددانشگاهی در پایان درباره دیگر پژوهش‌های علوم انسانی جهاددانشگاهی گفت: به جز موضوع خانواده، پیمایشی در حوزه گردشگری در مشهد انجام شده است. علاوه بر آن، پیمایش ملی هویت ایرانیان در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاددانشگاهی در حال اجرا است.همچنین پیمایش ملی ارزش‌ها و نگرش‌های جوانان در پژوهشکده فرهنگ و هنر و معماری جهاددانشگاهی نیز در حال انجام است. پیمایش ملی سنجش فضای سرمایه‌گذاری اقتصاد ایران در پژوهشگاه علوم انسانی جهاددانشگاهی در حال برگزاری است. به طور کلی حدود 10 تا 15 طرح ملی پژوهشی در جهاد دانشگاهی در حال پیگیری است که به مرور گزارش‌های آن منتشر می‌شود.

براساس آن چه که در پیش گفتار این پیمایش آمده است پیمایش ملی حاضر تلاش کرده تا ابعاد مختلف خانواده (شامل ابعاد رفتاری و نگرشی) را برای اولین بار در سطح کشور در قالب یک طرح جامع مورد مطالعه و بررسی قرار دهد. اجرای این پیمایش ملی می تواند مبنایی برای ادامه موج های بعدی فراهم و بر این اساس داده‌های لازم را برای شناخت و رصد تحولات حوزه خانواده فراهم کند.