نخستین نشست تخصصی «مدیریت تعارض منافع» برگزار شد
عبدالرضا حاجیلری مدیرکل دفتر تخصصی علوم انسانی، اجتماعی و هنر جهاد دانشگاهی در نخستین نشست تخصصی "مدیریت تعارض منافع" که به همت پژوهشکده مطالعات توسعه سازمان جهاددانشگاهی تهران و با حضور نمایندگان سازمان‌ها در محل دفتر مرکزی جهاددانشگاهی تشکیل شد، یکی از چالش‌ها و انتقادهای وارده به پژوهش‌ها در حوزه علوم انسانی و یافته‌های پژوهشی این حوزه را کاربردی نبودن آن برشمرد و افزود: این در حالیست که نشر دانش از خروجی‌های پژوهش‌های علوم انسانی است.
* کار ویژه و کاربرد اصلی پژوهش‌های علوم انسانی در مدیریت علمی است
آقای حاجیلری کار ویژه پژوهش‌های علوم انسانی را کاربرد آن در مدیریت علمی دانست و خاطر نشان کرد: باید در پژوهش‌های علوم انسانی به‌دنبال راهبرد و راهکار بود؛ به‌عنوان مثال کافی است در عرصه مدیریت جامعه، یک راهبرد اشتباه انتخاب شود، در آن‌صورت است که خسارت‌های جبران‌ناپذیری متحمل می‌شود.
مدیرکل دفتر تخصصی علوم انسانی، اجتماعی و هنر جهاد دانشگاهی در ادامه تصریح کرد: اما اگر کاری براساس نتایج پژوهش علمی با راهبردی با عقبه علمی انجام شود، ضریب خطا به مراتب کمتر خواهد شد و این یعنی کاهش هزینه‌های احتمالی.
آقای حاجیلری با تأکید بر ضرورت استفاده از یافته‌های علمی حوزه علوم انسانی گفت: مدیرانی که دغدغه مدیریت با رویکرد علمی برای اتخاذ تصمیم‌های مناسب را دارند، دائماً در مجله‌ها و نشریه‌های علمی به‌دنبال راهکارهای مناسب هستند.
وی با بیان این‌که در جامعه‌شناسی برخی پژوهشگران تنها به‌دنبال انتشار یافته‌های علمی هستند، تصریح کرد: اما جامعه‌شناسان متعهد می‌کوشند تا یافته‌های علمی‌شان در جایی استفاده شود یا فردی یا مرکزی به نتایج این یافته‌ها استناد کند تا منشأ تغییر و یا تصمیمی صحیح شود.
*پژوهشگران متعهد در تلاش برای متوجه کردن مدیران به یافته‌های پژوهشی‌شان
مدیرکل دفتر تخصصی علوم انسانی، اجتماعی و هنر جهاد دانشگاهی با بیان این‌که این پژوهشگران همواره می‌کوشند تا مدیران را متوجه یافته‌های پژوهشی خود بکنند، افزود: این کار کمک می‌کند تا ذهن درگیر مدیر، حرف نویی مبتنی بر یافته‌های علمی داشته باشد؛ در این‌صورت قطعاً نتایج پژوهش آن‌ها مورد توجه مدیران قرار خواهد گرفت.
آقای حاجیلری بهترین راهکار برای کاربست یافته‌های علمی علوم انسانی را برگزاری نشست‌های این‌چنینی برشمرد و افزود: نباید صرفاً بر یافته‌ها اتکا کرد، عیناً این جلسه در سازمان بازرسی هم برگزار و اهمیت موضوع به طور شفاف شرح داده می‌شود.
وی با بیان این‌که پژوهشگر موضوع پژوهش را هرگز کنار نمی‌گذارد، بلکه دائماً آن را تازه نگه می‌دارد، خاطر نشان کرد: هم‌چنین می‌کوشد تا در حوزه مدیریتی کاربست یافته پژوهش داشته باشد.
مدیرکل دفتر تخصصی علوم انسانی، اجتماعی و هنر جهاد دانشگاهی با اعتقاد به این‌که پژوهشگران حوزه علوم انسانی خودشان در بی‌اهمیت جلوه دادن نتایج پژوهش علوم انسانی مقصرند، گفت: به‌عنوان مثال پژوهشی در حوزه حجاب انجام شد و نتایج پژوهش نشان داد که چنانچه این وضعیت یک تا دو سال دیگر ادامه داشته باشد، وضعیت حجاب بدتر می‌شود، اما کسی به نتایج این پژوهش توجهی نکرد.
*حاکمیت و جامعه نیرومند لازمه توسعه‌یافتگی هر کشوری
در ادامه این نشست، زینب مرتضوی‌فر سرپرست مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه سازمان جهاد دانشگاهی تهران در سخنرانی خود با موضوع «توانمندسازی حاکمیت از رهگذر مدیریت تعارض منافع» با بیان این‌که نظریه توانمندسازی حاکمیت چارچوبی برای بهبود کیفیت نهادها به‌ویژه دو نهاد مهم حاکمیت و جامعه است در ادامه اظهار کرد: این نظریه راهکاری ارائه می‌دهد که چگونه می‌توان ظرفیت‌های حاکمیت و جامعه را بهبود بخشید.
وی ادامه داد: قرار گرفتن یک کشور در مدار توسعه نیازمند در اختیار داشتن تلفیقی از حاکمیت و جامعه نیرومند است. بدون رشد و توسعه هم‌زمان ظرفیت‌های حاکمیت و جامعه، وضعیت روشن و پایداری نمی‌توان برای یک کشور متصور شد.
مدیر گروه پژوهشی سنجش و بهبود محیط کسب و کار سازمان جهاد دانشگاهی تهران با بیان این‌که ضعف و خلل در هر یک از این دو طرف باعث شکنندگی مسیر توسعه می‌شود، گفت: برای غلبه بر این چالش باید توانمندسازی هم‌زمان حاکمیت و جامعه در کانون پژوهش و اقدام عملی قرار بگیرد.
مرتضوی‌فر با بیان این‌که بررسی‌های تاریخی نشان‌دهنده ضعف تاریخی دولت در مواجهه با خواسته‌های جامعه و ضعف تاریخی جامعه در ابراز تقاضا در دوران پسامشروطه است، افزود: توانمندسازی جامعه مستلزم تقویت همکاری‌های جمعی، نهادها و تشکل‌ها و بسط حوزه‌ی فعالیت انجمن‌های داوطلبانه است.
*در موقعیت تعارض منافع، کارکنان دولت امکان تصمیم‌گیری درست را از دست می‌دهند
سعید هراسانی از دیگر پژوهشگران مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه سازمان جهاد دانشگاهی تهران در سخنرانی خود با موضوع «موقعیت‌ها، پیامدها و راهکارهای مدیریت تعارض منافع» با اشاره به ۳ سال کار مستمر در خصوص تعارض منافع در پژوهشکده مطالعات توسعه انسانی سازمان جهاد دانشگاهی تهران اظهار کرد: در تعریف تعارض منافع باید گفت هر زمانی که منافع شخصی شما با منافع عمومی در تعارض قرار بگیرد و شما مجبور شوید بین منافع عمومی و شخصی خود یکی را انتخاب کنید، آنگاه در موقعیتی قرار گرفته‌اید که آن را تعارض منافع می‌گویند.
وی، همه فعالیت‌ها انجام شده در خصوص مدیریت تعارض منافع را با استفاده از منابع داخلی سازمان برشمرد و افزود: هرگاه منافع شخصی افراد عملکرد مأموران دولتی را برای اجرای وظایف تحت‌تأثیر قرار دهد تعارض منافع رخ داده است.
این پژوهشگر در مثالی عنوان کرد: فرض کنید علی کارمند بانک است و وظیفه دارد مشخص کند افرادی که وام می‌خواهند توان بازپرداخت آن را دارند یا خیر. پسرخاله علی به آن بانک می‌رود و درخواست وام می‌کند اگر پسرخاله توان پرداخت وام نداشته باشد و علی به‌خاطر نسبت فامیلی موافقت کند تخلف کرده است.
وی با بیان این‌که در موقعیت تعارض منافع، کارکنان دولت امکان تصمیم‌گیری درست را از دست می‌دهند، افزود: قرار گرفتن در موقعیت تعارض منافع یک اتفاق شرم‌آور و غیراخلاقی نیست به‌عبارتی ذات تعارض منافع غیراخلاقی نیست، اما اگر افراد درگیر تعارض منافع براساس مقررات عمل نکنند، آنگاه موجب یک عمل ضداخلاقی شده‌اند.
هراسانی با بیان این‌که تعارض منافع فساد نیست فقط ریسک شکل‌گیری فساد را افزایش می‌دهد، در ادامه خاطرنشان کرد: قرار گرفتن در موقعیت تعارض منافع جرم نیست بلکه در صورت وجود مقررات مشخص عدم افشای آن تخلف است.
*چه شیوه‌ای برای مدیریت تعارض منافع سودمند است؟
در ادامه این نشست تخصصی، دکتر افسانه شرکت از دیگر پژوهشگران مرکز در سخنرانی خود با موضوع «مطالعه تطبیقی و معرفی تجربیات کشورهای مختلف» گفت: با طرح این پرسش‌ها که آیا تعارض منافع را می توان با قواعد و بخشنامه مدیریت کرد؟ ساختار نظام سلامت و اجتماعی کشور چقدر در مدیریت تعارض منافع تأثیرگذار است؟ اگر قاعده‌گذاری شود به عنوان مثال برای گرفتن هدیه قانون گذاشته شود مشکل برطرف می شود؟
وی با بیان این‌که در برخی کشورها عاملی سبب شده که آن کشور به سمت مدیریت تعارض منافع برود، افزود: البته این پرسش‌ها هم مطرح است که چه شیوه‌ای برای مدیریت تعارض منافع سودمند است؟ بخشنامه، آموزش یا فرهنگسازی و این‌که چقدر احتمال موفقیت در مدیریت تعارض منافع وجود دارد؟
این پژوهشگر با بیان این‌که در فرهنگ ایرانی هدیه دادن شیوه مناسبی نیست، گفت: اما در برخی کشورها هدیه کاملاً پذیرفته شده است.
دکتر شرکت با بیان این‌که در ایران بودجه برخی شرکت‌های دولتی بیش از بودجه دولت است، در ادامه خاطرنشان کرد: وزارتخانه‌ای با بیشترین شرکت بیشتر در معرض تعارض منافع است که در ایران این موضوع نسبت به هدیه گرفتن درباره تعارض منافع اهمیت بیشتری دارد.
وی با بیان این‌که در ایران با خصوصی‌سازی رد دیون از موارد تعارض منافع محسوب می‌شود، گفت: آیا فقط فساد باعث شد مدیریت تعارض منافع در دنیا شکل بگیرد؟ در پاسخ باید گفت خیر.