دستیابی به دانش فنی تولید دو واکسن ویژه آبزیان

وی افزود: شناسایی این بیماری‌ها در مزارع ایران به اوایل دهه ۸۰ شمسی برمی‌گردد و مزارعی که استفاده از این واکسن‌ها را در برنامه سالانه بهداشتی خود قرار داده‌اند توانسته‌اند در کنترل بیماری و حذف خسارت اقتصادی ناشی از این بیماری‌ها موفق باشند، اما برای توسعه مصرف این واکسن‌ها در سطح بیشتر مزارع کشور به عزم سازمان‌های اجرایی برای توسعه مصرف واکسن نیاز است. بر اساس منابع موجود بیماری‌های باکتریایی با حدود 55 درصد شایع‌ترین بیماری‌های آبزیان هستند پس از آن بیماری‌های ویروسی با حدود 22.5 درصد و بیماری‌های انگلی با 19.5 درصد در مقام‌های بعدی قرار دارند و در نهایت بیماری‌های قارچی هستند که تقریبا 3 درصد بیماری‌های آبزیان را به خود اختصاص داده‌اند.

جهاددانشگاهی نخستین تولیدکننده صنعتی این واکسن‌ها در کشور

وی با بیان این‌که جهاددانشگاهی نخستین تولیدکننده صنعتی این واکسن‌ها در کشور است، افزود: پیش از آن حدود 6000 لیتر واکسن استرپتوکوکوزیس علیه بیماری چشم کوری طی دو سال از مبدأ کشورهای اروپایی وارد کشور شد که هر لیتر از آن حداقل 200 دلار هزینه در بر داشت.

مدیر گروه پژوهشی فرآورده‌های بیولوژیک دامی با بیان این‌که اهمیت استفاده از واکسن‌ها به‌عنوان اصلی‌ترین روش بهداشتی در مبارزه با بیماری‌ها بر کسی پوشیده نیست، افزود: اما توسعه واکسن‌های آبزیان به دلیل نوپا بودن این صنعت و نیز توسعه کمتر آن در حوزه دامپزشکی کمتر مورد توجه مزرعه‌داران قرار گرفته است.

مزارع بزرگ پرورش ماهی جهان مصرف‌کنندگان واکسن علیه بیماری‌های باکتریایی

مجری پروژه تولید صنعتی واکسن استرپتوکوکوزیس خاطرنشان کرد: با نگاهی به صنعت آبزی‌پروری و توسعه مصرف واکسن‌ها در کشورهای مختلف دنیا به این نکته خواهیم رسید که کشورهای تولیدکننده گوشت ماهی و مزارع بزرگ پرورش ماهی در سطح جهان، به پیشگیری از شیوع بیماری‌های باکتریایی توجه ویژه‌ای داشته‌اند. ضمن آن‌که مروری بر شیوع بیماری‌های آبزیان نشان می‌دهد که بیماری‌های باکتریایی بیشترین نقش را در بروز تلفات در ماهیان بازاری ایفا می‌کنند.

وی افزود: واکسن‌ها در حوزه پیشگیری از بیماری‌ها نقش مهمی ایفا می‌کنند این جمله معروف بارها در محافل علمی بیان شده است که ۵ دلار سرمایه‌گذاری در حوزه واکسن ۱۰۰ دلار صرفه‌جویی در حوزه درمان را به دنبال خواهد داشت.

این دکترای قارچ‌شناسی دامپزشکی ادامه داد: ما نیز در حوزه آبزیان صحت این جمله را تجربه کرده‌ایم. مصرف واکسن در حوزه دامپروری تنها از جنبه اقتصادی مهم نیست بلکه از دو جنبه بهداشت عمومی و محیط زیست حایز اهمیت است. عدم مصرف واکسن‌ها در دامپروری، دامداران را مجبور به استفاده بی رویه از آنتی بیوتیک می‌نماید و باقی‌مانده‌های آنتی‌بیوتیکی مصرف شده برای کنترل بیماری‌ها، از جنبه بهداشت عمومی اهمیت دارند.

آبزیان در معرض خطر مقاومت آنتی‌بیوتیکی بر اثر مصرف بی‌رویه

دکتر عرفان‌منش خاطرنشان کرد: بسیاری از این عوارض از جمله مقاومت آنتی‌بیوتیکی که دامنه آن تا جامعه بشری نیز کشیده شده است ناشی از مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها در دامپروری است و متأسفانه حوزه آبزیان در سال‌های اخیر از این آفت در امان نبوده و توسعه مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها برای کنترل بیماری آبزیان روند نگران‌کننده‌ای رقم زده است.

مجری پروژه تولید صنعتی واکسن استرپتوکوکوزیس ادامه داد: دفع بخش زیادی از آنتی‌بیوتیک‌ها از بدن دام و ورود آن به محیط زیست، تغییر فلور باکتریایی محیط زیست را سبب می‌شود و از این جنبه مصرف آنتی‌بیوتیک در آبزی‌پروری به دلیل بستر انتقال آنتی‌بیوتیک در فضای وسیع‌تر محیط زیست، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. از آنجا که توسعه آبزی‌پروری در بستر دریاها در برنامه‌های آتی ایران قرار دارد جنبه محیط زیستی مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها نگرانی بیشتری را به دنبال دارد.

مجری طرح تولید واکسن یرسینیوزیس ادامه داد: جهاددانشگاهی تهران تاکنون به دانش فنی دو واکسن دسترسی پیدا کرده و توانسته است مجوز تولید این واکسن‌ها را از سازمان دامپزشکی کشور دریافت کند.

وی خاطرنشان کرد: میزان مصرف سالانه هر یک از این واکسن‌ها حداقل 3000 لیتر است که با توجه به قیمت جهانی آن، تولید این واکسن ها در ایران علاوه بر ۶۰۰ هزار دلار صرفه‌جویی ارزی، دسترسی آسان مزرعه داران به این واکسن ها را در پی داشته است.

مدیر گروه پژوهشی فرآورده‌های بیولوژیک دامی افزود: این دسترسی آسان اگر تنها موجب 20 درصد بهره‌وری بیشتر در پرورش ماهیان کشور شود با توجه به آمار سالانه شیلات، حداقل 40 هزار تن به تولید بیشتر کشور کمک می‌کند که معادل 20 هزار میلیارد ریال در سال خواهد بود.

تلف شدن 50 درصد تخم چشم زده وارداتی به کشور در مراحل پرورش

وی تصریح کرد: در کشور ما متأسفانه آمار دقیقی از وضعیت بیماری‌ها وجود ندارد اما آمار کلان کشور نشان می‌دهد از مجموع حدود 300 میلیون تخم چشم زده وارداتی به کشور به ارزش حدود ۵ میلیون یورو، تقریبا 50 درصد آن در مراحل مختلف پرورش از بین می‌روند و این در مقایسه با میزان معمول مرگ و میر بچه ماهی تقریبا 2 برابر است. دلیل اصلی این تلفات توسعه بیماری‌ها بوده است که سهم بیماری‌های باکتریایی بیش از ۵۰ درصد این موارد را شامل می‌شود.

احداث کلینیک آبزیان با هدف توسعه بهره‌وری در صنعت آبزی‌پروری کشور

دکتر عرفان‌منش یادآور شد: مجموعه جهاددانشگاهی با هدف اشاعه مشاوره‌های تخصصی در زمینه پرورش آبزیان و کمک به پیشگیری و درمان بیماری های آبزیان، اقدام به تاسیس کلینیک آبزیان کرده و درصدد توسعه بهره‌وری در صنعت آبزی‌پروری کشور بوده و امید می‌رود بتواند نقش کوچکی در امنیت غذایی کشور ایفا کند. در این راستا کمک و همراهی سازمان‌های اجرایی کشور می‌تواند این هدف را دست یافتنی‌تر و رسیدن به آن را تسریع کند.