ارایه یک روش جدید درمان ناباروری از سوی متخصصان پژوهشگاه ابن‌سینا جهاددانشگاهی
در سال گذشته پژوهشگران و متخصصان پژوهشگاه و مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا جهاددانشگاهی توانستند روشی نوین برای درمان ناباروری ناشی از کاهش ذخیرۀ تخمدان را برای نخستین بار در ایران ارائه کنند و این روش هم‌اکنون در کلینیک سلول‌درمانی مرکز درمان ناباروری ابن
دکتر ظفردوست در ابتدا در خصوص تعریف «ذخیره تخمدان» در خانم‌ها گفت: سلول‌های زایا در دوران جنینی شکل می‌گیرند، خود را به تخمدان‌ها می‌رسانند و به فولیکول و تخمک تبدیل می‌شوند. در واقع ذخیره تخمدان هر خانم در همان دوران جنینی شکل می‌گیرد. تعداد این سلول‌ها از همان دوران جنینی رو به کاهش می‌رود، این کاهش پس از تولد نیز ادامه می‌یابد و در سنین ۴۷ تا ۵۰ سالگی که یائسگی رخ می‌دهد، این ذخیره به پایان می‌رسد.
این فلوشیپ ناباروری درباره تأثیر سن بر میزان ذخیره تخمدان افزود: روند کاهش ذخیرۀ تخمدان در خانم‌ها از سنین ۳۵ تا ۳۷ سالگی سریع‌تر می‌شود و پس از ۴۰ سالگی شتاب بیشتری می‌گیرد. این کاهش نه فقط در تعداد تخمک‌ها، بلکه در کیفیت آنها هم اتفاق می‌افتد و به دلیل همین کاهش کیفیت تخمک، خطر سقط جنین نیز افزایش می‌یابد. از این رو، همواره توصیه می‌شود که خانم‌ها پیش از ۳۵ سالگی باردار شوند، زیرا با افزایش سن هم شانس بارداری کاهش می‌یابد و هم خطر سقط جنین بیشتر می‌شود.
مسئول کلینیک سلول‌درمانی مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا کاهش ذخیرۀ تخمدان و پاسخ ضعیف تخمدان‌ها را یک از علل ناباروری دانست و توضیح داد: در برخی خانم‌ها ما با کاهش شدید ذخیره تخمدان مواجه‌ایم و تخمدان‌ها، حتی پس از تحریک تخمک‌گذاری با دوز بالای داروهای محرک در سیکل‌های آی وی اف یا میکرواینجکشن هم پاسخ مناسبی ندارند و تعداد و کیفیت تخمک‌ها بسیار پایین است. قبلاً هیچ روشی برای افزایش شانس موفقیت درمان این دسته از خانم‌ها وجود نداشت، زیرا ظاهراً سلول‌های زایا و فولیکول‌های تخمدانی جزو سلول‌هایی هستند که وقتی از بین می‌روند، قابل جایگزینی نیستند. تا اینکه ما در پژوهشگاه و مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا پروژه استفاده از سلول‌های بنیادی خون قاعدگی برای بهبود عملکرد تخمدان‌ها را طراحی و اجرا کردیم.
دکتر ظفردوست درباره این روش نوین گفت: بیش از ده سال است که طرح پژوهشی سلول‌های بنیادی خون قاعدگی در پژوهشگاه ابن‌سینا در حال انجام است. خون قاعدگی یک منبع بسیار عالی از سلول‌های بنیادی است، زیرا در دسترس و تکرارپذیر است و نمونه‌گیری آن نیز آسان و غیرتهاجمی است. از چهار سال پیش ما بر پروژه استفاده از سلول‌های بنیادی خون قاعدگی برای درمان ناباروری ناشی از کاهش ذخیرۀ تخمدان متمرکز شدیم. در این روش ما سلول‌های بنیادی با منشأ رحمی را از خون قاعدگی بیمار جداسازی و کشت می‌کنیم و سپس به تخمدان وی تزریق می‌کنیم. این روش برای خانم‌هایی که با کاهش شدید ذخیره تخمدان مواجه‌اند و به درمان آی وی اف نیز پاسخ نمی‌دهند، اما قاعدگی منظم دارند، کاربرد دارد.
این فلوشیپ ناباروری نتایج بالینی این روش را درخشان دانست و افزود: خوشبختانه نتایج بالینی این روش خیلی خوب بوده و ما با استفاده از سلول‌های بنیادی خون قاعدگی توانستیم تعداد تخمک، تعداد جنین، میزان بارداری خودبه‌خود و میزان بارداری به دنبال آی وی را به‌طور معنی‌دار افزایش دهیم. برای نمونه، شانس موفقیت آی وی اف در خانم‌های دارای ذخیره تخمدان پایین و پاسخ ضعیف تخمدان‌ها به داروهای تحریک تخمک‌گذاری، حدود ۱۰ درصد است، اما با استفاده از روش سلول‌درمانی توانستیم آن را به ۴۰ تا ۴۵ درصد افزایش دهیم.
عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا در پایان بیان کرد: خوشبختانه در چهار سال گذشته هیچ عارضه کوتاه‌مدت یا بلندمدتی برای این روش گزارش نشده است و ما امیدواریم که بتوانیم کاربرد این روش در حوزه درمان ناباروری را گسترش دهیم.