رونمایی از بانک اطلاعات گیاهی و دایره المعارف گیاهان دارویی ایران در پژوهشکده گیاهان دارویی جهاددانشگاهی

دکتر شاهین آخوندزاده استاد و پژوهشگر برتر روان‌پزشکی و علوم پایه پزشکی در این مراسم اظهار کرد: از زمان تاسیس پژوهشکده گیاهان دارویی تا کنون دو کار مهم و اساسی در این پژوهشکده صورت گرفته است و آن انتشار فصلنامه گیاهان دارویی و تدوین دایره المعارف گیاهان دارویی است.

وی با بیان این‌که تدوین نسخه الکترونیکی این دایره المعارف می‌تواند کمک بزرگی به دانشجویان باشد تاکید کرد: چندین نسخه از این کتاب ارزشمند به کتابخانه دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور اهدا شود.

دکتر رضا غفارزادگان رییس پژوهشکده گیاهان دارویی در خصوص علت راه اندازی این بانک اطلاعات گیاهی عنوان کرد: به دلیل استقبال روز افزون استفاده از گیاهان دارویی در زندگی روزمره توسط افراد مختلف، و توجه محققان، دانشجویان و مراکز علمی به تحقیق، پژوهش و کاربرد گیاهان در زمینه‌های مختلف زندگی بر آن شدیم تا بانک اطلاعات گیاهی را راه اندازی کنیم. در همین راستا اطلاعات بیش از 7400 گیاه مختلف در زمینه‌های گیاه‌شناسی و اکولوژی، استفاده دارویی، استفاده خوراکی، قسمت مورد استفاده و سایر موارد استفاده در بانک اطلاعات گیاهی به همراه 9000 قطعه عکس جمع آوری شد.

دکتر غفارزادگان با اشاره به مزیت‌های این بانک اطلاعاتی تاکید کرد و گفت: از نوع آوری‌ها و مزیت‌های نسبی این بانک اطلاعاتی نسبت به اطلاعاتی که در منابع مختلف وجود دارد قابلیت جستجو 35 فیلد در زمینه‌های مختلف است. به‌عنوان مثال با استفاده از بخش گیاهشناسی و اکولوژی می‌توان گیاهان را بر اساس نوع فرم رشد گیاه (یکساله، دوساله، بالارونده، علفی، درخت و ...) سرعت رشد (سریع، متوسط، کند)، نوع خاک مناسب، اسیدیته مطلوب، رطوبت مورد نیاز، نیاز نوری و ... در راستای ایجاد فضای سبز، ایجاد باغ و مزرعه، امکان تحقیقات در منطقه‌ای خاص روی گیاهان و ... فیلتر کرده و مورد جستجو قرار داد.

وی افزود: در قسمت استفاده دارویی کاربران می‌توانند گیاهان را بر اساس اثرات درمانی آن‌ها در 135 دسته بندی مورد بررسی قرار دهند. به عنوان مثال در این پایگاه 73 گیاه با قابلیت پایین آورنده قند خون ثبت شده است.

دکتر غفارزادگان با بیان این‌که دانشجویان، اساتید و محققان می‌توانند جهت اجرای پروژه‌های خود در ابتدا با جستجوی موضوعی تعدادی از گیاهان را انتخاب کرده و با تمرکز بیشتری به انتخاب و کار تحقیقاتی در بین گیاهان بپردازند.

وی با اشاره به این‌که این اثر در سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران به شماره کتابشناسی 7255616 ثبت شده است، درخصوص دائره المعارف گیاهان دارویی اظهار کرد: علی‌رغم فلور متنوع گیاهی ایران و آثار بجامانده از حکمای طب سنتی  و دانشمندان عصر حاضر، هنوز نتوانسته‌ایم چنانچه شایسته است به‌صورت کاملا علمی و مستند گیاهان دارویی موجود در ایران را به طب مدرن معرفی نمائیم. هرچند نگرش کلی جامعه نسبت به داروهای گیاهی در سال‌های اخیر نسبت به سابق کمی تقویت شده و آگاهی بیشتری در این زمینه ایجاد شده است ولیکن امروزه بخش عمده‌ای از مشکلات بیماران و پزشکان داشتن اطلاعات علمی اندک درباره داروهای گیاهی می‌باشد.

رییس این پژوهشکده گیاهان دارویی در ادامه خاطرنشان کرد: در زمینه گیاهان دارویی و داروهای گیاهی امروزه کتب متعدد و متفاوتی وجود دارد. ولکن کتاب جامعی که با رویکرد داروشناسی (فارماکولوژیکی) نگاشته شده و ضمن معرفی صحیح اسامی و ویژگی‌های گیاه دارویی بتواند کاربردهای درمانی و دارویی گیاه را ذکر کرده و علاوه بر آن اطلاعاتی را در زمینه پراکنش گیاه، قسمت مورد استفاده، آثار فارماکولوژیک مشاهده شده، عوارض جانبی، ترکیبات شیمیایی، احتیاط مصرف، موارد منع مصرف، نحوه و میزان مصرف و مصارف غذایی گیاه را فراهم آورده و در نهایت نام تجاری داروهای ساخته شده از گیاه را نیز معرفی نماید تا کنون در دسترس عموم مردم قرار نداشته است. با این رویکرد، کتاب دایره المعارف گیاهان دارویی ایران با سرپرستی دکتر شاهین آخوندزاده و تلاش گروهی از متخصصان رشته‌های گیاه‌شناسی، کشاورزی، داروسازی و پزشکی تالیف شد.