فرآورده‌های سلولی؛ از کمک به تشخیص سرطان تا مطالعات درباره کرونا

وی با بیان این‌که این فرآورده‌ها برخی از معایب سلول را ندارند، گفت: من  در آخرین کنگره رویان درباره جایگزینی این فرآورده‌های سلولی با سلول مطالبی ارایه دادم. این فرآورده سلولی که من درباره آن‌ها مطالعه کردم، ترشحاتی از سلول هستند. سلول‌ها برای این‌که با یکدیگر ارتباط برقرار کنند تمام پیغام‌هایی را که لازم است به محیط خود بدهند، در بسته‌های پستی آماده می‌کنند و به سلول‌های دیگر می‌رسانند.

عضو هیات علمی پژوهشگاه رویان ادامه داد: این قابلیت اکنون در دنیای علم ایجاد شده است که این بسته‌ها را جدا کنیم. قاعدتا کار کردن با این بسته‌ها راحت‌تر از خود سلول است؛ زیرا این امکان وجود دارد که آن‌ها را تجاری‌سازی، بسته‌بندی و نگهداری کرد. از سوی دیگر مشکلات کار با سلول را ندارند. شما وقتی با سلول کار می‌کنید، نگرانی این را دارید که سلول در بدن شروع به تکثیر کند و تبدیل به تومور یا سلول دیگر شود، اما فرآورده‌های سلولی مانند دارویی هستند که قابلیت تبدیل به چیز دیگری را ندارند.

استادیار زیست‌شناسی پژوهشگاه رویان جهاددانشگاهی در پاسخ به پرسشی درباره کاربرد این فرآورده‌های سلولی، گفت: از این فرآورده‌های سلولی عمدتا در درمان بیماری‌هایی که مبتنی بر سلول هستند می‌توان استفاده کرد؛ مانند بیماری‌های قلبی، ناباروری، آرتروز، آلزایمر، دیابت، بیماری‌های کبدی و ... از سوی دیگر، از آن جایی که این فرآورده‌های سلولی یک بسته‌بندی هستند، می‌توانیم داروها را داخل آن‌ها قرار دهیم. در بازار حامل‌های صنعتی برای بسیاری از داروها ساخته می‌شود و اکنون می‌توان این فرآورده‌های سلولی را که طبیعی و با بدن موجود زنده سازگار هستند، جایگزین حامل‌های صنعتی کنیم.

شکری درباره یکی دیگر از کاربردهای فرآورده‌های سلولی گفت: یکی دیگر از کاربردهایی که دارند در زمینه بحث‌های تشخیصی است. سلول‌ها برای این‌که با یکدیگر ارتباط برقرار کنند، پیغام‌های خود را درون این بسته‌ها قرار می‌دهند. سلولی که عامل ایجاد بیماری است مانند سلول سرطانی هم همین کار را می‌کند؛ یعنی بسته حامل پیغام را آماده می‌کند و به خون می‌فرستد. اگر از خون این بسته را بیرون بکشند، مانند این است که پیغامی که به‌صورت مخفی توسط سلول سرطانی ارسال‌شده است را رمزگشایی می‌کنند. به کمک دریافت این بسته‌ها می‌توان فهمید سلول‌های سرطانی در بدن وجود دارند یا خیر؛ مثلا از بزاق دهان می‌توان تشخیص داد فرد مبتلابه سرطان تخمدان است.

وی درباره تحقیقاتی که در این زمینه در ایران انجام می‌شود، گفت: در هر جای دنیا هرگاه بخواهید مطالعه‌ای را روی انسان انجام دهید، لازم است مراحل مختلفی را طی کنید. این مراحل باید دقیق و پشت سر هم انجام شود. ابتدا باید تست‌های آزمایشگاهی انجام شود، بعد  تست‌های حیوانی طی شود و درنهایت وارد مرحله کار آزمایی بالینی شد. کار آزمایی بالینی چهار فاز مختلف دارد که آغاز هر فاز به نتیجه فاز قبلی بستگی دارد. همه این مراحل باید زیر نظر وزارت بهداشت و با رعایت اصول و دریافت کد اخلاق باشد. در پژوهشگاه رویان مطالعاتی در خصوص استفاده از فرآورده‌های سلولی در حال انجام است.

عضو هیات علمی پژوهشگاه رویان جهاددانشگاهی درباره بیماری‌هایی که استفاده از فرآورده‌های سلولی در آن‌ها بررسی می‌شود، گفت: یکی از آخرین کارهایی که در این مورد انجام‌شده، استفاده از آن‌ها در درمان کرونا بوده است که نتیجه آن هنوز به‌صورت رسمی منتشر نشده است.