نشست سالانه پژوهشگران جهاددانشگاهی خراسان رضوی برگزار شد

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی خراسان رضوی، نشست سالانه پژوهشگران این سازمان با حضور دکتر عبدالرضا باقری قائم مقام وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و دکتر محمدصادق خیاطیان عضو هیات عامل صندوق نوآوری و شکوفایی سوم بهمن در محل این سازمان برگزار شد.

ابلاغ بخش‌نامه‌ وضع تکلیف برای دستگاه‌های دارای اعتبارات پژوهشی

در این نشست، قائم مقام وزیرعلوم گفت: برای اولین بار بعد از انقلاب بخشنامه‌ای با سازوکار قانونی و الزام‌آور تدوین شده که به نوعی برای دستگاه‌های دارای اعتبارات پژوهشی، تکلیفی را وضع کرده است.

دکتر عبدالرضا باقری اظهار کرد: یکی از مباحث ما در کشور این است که اعتبارات پژوهشی که دستگاه‌ها در اختیار دارند، به صورت درستی در کشور هزینه نمی‌شود و پژوهشگران به فراخور توانمندی‌های خود از آن بهره‌مند نمی‌شوند. این اعتبارات بیشتر توسط اشخاص و دستگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و روابط سالمی در فرآیند هزینه‌ کرد اعتبارات پژوهشی وجود ندارد.

وی افزود: در دوره جدید وزارت علوم تصمیم گرفتیم که اعتبارات پژوهشی را در جایی قرار دهیم که علاوه بر اعلام پژوهش‌های مورد نیاز، اعتبارات نیز در سامانه قرار بگیرد و از طریق آن پرداخت شود. با این روش دیگر مهم نیست که پژوهشگران در چه مکانی قرار دارند بلکه مهم این است که بهترین محققان طرح پژوهشی مورد نیاز را انجام دهند.

قائم مقام وزیرعلوم بیان کرد: در حال حاضر دستگاه‌های مختلف این کار را بر عهده دارند؛ به عنوان مثال صندوق حمایت از پژوهشگران و صندوقی که در وزارت بهداشت قرار دارد که این اعتبارات در این دستگاه‌ها به جای اینکه به محققان پرداخت شود به نوع دیگری هزینه می‌شود. اولین کار ما این است که سامانه ساتع را راه‌اندازی کرده‌ایم و شرکت‌های دولتی همگی موظف شدند عناوین پروژه‌های خود را در این سامانه ثبت کنند. از سال گذشته تمام محققان می‌توانستند در فراخوان پروژه‌ها شرکت کنند. به این دلیل که دستگاه‌ها نیز در این سامانه حضور دارند می‌توانند توانایی محققان را مشاهده و آن را ارزیابی کنند.

باقری خاطرنشان کرد: این تجربه خوبی در سال 97 بود و به نظر می‌رسد در کشور باید به شکلی این موضوع را سامان دهیم که فرآیندهای پژوهشی مانند سایر دنیا انجام شود. در این زمینه تلاش‌های زیادی شده و در دو الی سه ماه گذشته رایزنی‌های زیادی با دفتر ریاست جمهوری انجام شده تا سازوکار قانونی برای توسعه ارتباط صنعت و دانشگاه ایجاد شود.

وی اضافه کرد: ما باید سازوکاری تعبیه کنیم تا همه دستگاه‌ها موظف شوند سازوکارها و تقاضاهای خود را اعلام کنند. نتیجه این تلاش‌ها منجر به دستورالعملی شده که نهایتا در هفته گذشته به کلیه دستگاه‌ها ابلاغ شده است. برای اولین بار بعد از انقلاب بخشنامه‌ای با سازوکار قانونی و الزام‌آور تدوین شده که به نوعی برای دستگاه‌های دارای اعتبارات پژوهشی، تکلیفی را وضع کرده است.

قائم مقام وزیرعلوم عنوان کرد: این بخشنامه با امضاء رئیس جمهور ابلاغ شده است. به همین دلیل دستگاه‌های نظارتی برای ارزیابی پای کار خواهند آمد. در این راستا هر 6 ماه یکبار گزارشی به رییس جمهور ارایه خواهد شد و خوشحالم از اینکه قدمی برای این کار برداشته شده است.

وی افزود: نگاه ما این است که حمایت جدی از واحدهای فناور و شرکت‌های دانش‌بنیان داریم. امیدوارم با این رویکرد بتوانیم کشور را از شرایط فعلی به سمت روزهای بهتر هدایت کنیم.

راه‌اندازی صندوق پژوهش و فناوری جهاددانشگاهی

در ادامه، عضو هیات عامل صندوق نوآوری و شکوفایی از راه‌اندازی صندوق پژوهش و فناوری جهاددانشگاهی در کشور خبر داد.

دکترمحمد صادق خیاطیان یزدی، اظهار کرد: صندوق نوآوری و شکوفایی به واسطه قانون حمایت از شرکت‌های دانش بنیان که در سال 1389، به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید، تشکیل شد و از سال 92 کار خود را آغاز کرد. وظیفه این صندوق تأمین مالی شرکت‌های دانش بنیان به طور مستقیم است.

وی افزود: طبیعی است که ورودی ما با توجه به ظرفیت‌هایی که قانون پیش‎بینی کرده است، شرکت‌های دانش‌بنیان هستند و در حال حاضر در کشور حدود 4600 شرکت‌ دانش‌بنیان وجود دارد که توانسته‌اند توسط کارگروهی در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری احراز صلاحیت شوند؛ شرکت‌ها بعد از احراز صلاحیت می‌توانند از خدمات صندوق نوآوری و شکوفایی استفاده کنند.

عضو هیأت عامل صندوق نوآوری و شکوفایی افزود: اساسا سه دسته خدمات توسط صندوق ارایه می‌شود که شامل تسهیلات، سرمایه‌گذاری و توانمندسازی است. تسهیلات ما شامل وام نمونه‌ساز قرض‌الحسنه، وام تولید صنعتی، وام برای ایجاد دفاتر کاری و سرمایه در حال گردش است. هدف اصلی در توانمندسازی، رساندن شرکت‌ها به بازار و توسعه بازار، آموزش، مشاوره، عارضه‌یابی و شرکت در نمایشگاه‌های تخصصی و ثبت مالکیت فکری است. همچنین اخذ استاندارد و تاییدیه‌ها نیازمند هزینه‌های بعضا سنگین است که در این راستا ما به وسیله صندوق از شرکت‌ها حمایت می‌کنیم.

خیاطیان تصریح کرد: می‌دانیم که شرکت‌های دانش‌بنیان در چرخه عمر خود نیازمند تامین مالی هستند و از ایده تا تبدیل به شرکت بزرگ مراحل مختلفی را طی می‌کنند و در این مراحل تامین‌ مالی‌های مختلفی را باید داشته باشند. موضوع اول گرنت است. ما گرنت فناوری و تحقیق و توسعه را در صندوق راه‌اندازی کرده‌ایم؛ به این معنی که اگر شرکت دانش بنیانی نیاز به تحقیق و توسعه داشته باشد، ما در کنار او قرار می‌گیریم. ما در قالب گرنت به شرکت دانش‌بنیان خدمت می‌دهیم. این موضوع گسترده‌ای است و تا یک الی دو هفته آینده این موضوع را عملیاتی خواهیم کرد.

وی ادامه داد: موضوع دوم سرمایه‌گذاری است. دریافت وام نیازمند شرایط خاصی است و افراد باید قابلیت بازپرداخت داشته باشند و بیزنس‌پلن آن‌ها توجیه‌پذیر باشد اما سرمایه‌گذاری نوعی مشارکت است و تشکیل صندوق‌هایی همچون صندوق نوآوری و شکوفایی برای این است که ریسک صاحبان فناوری را تامین کنیم.

عضو هیأت عامل صندوق نوآوری و شکوفایی عنوان کرد: مدل به این شکل است ما نهادی به عنوان همکار خود انتخاب می‌کنیم. افراد صاحب فناوری به صندوق پژوهش و فناوری استان یا به زودی به صندوق پژوهش و فناوری جهاددانشگاهی مراجعه می‌کنند و پس از تایید، صندوق قبول می‌کند که بین 5 تا 20 درصد سرمایه‌گذاری را انجام دهد و اگر طرح پذیرفته شود به صندوق اعلام و ما 80 درصد نهایی را سرمایه‌گذاری می‌کنیم و به این شکل در سود و ضرر طرح شریک خواهیم بود.

خیاطیان گفت: خواهشمندم جهاددانشگاهی استان یا مجموعه‌های مالی استان برنامه‌هایی برای این موضوع داشته باشند تا افراد صاحب ایده از این خدمات استفاده کنند. نکته آخر این است که ما در بسیاری از جهات نیازمند نهادسازی هستیم، گرچه من با برخی از توسعه‌ها موافق نیستم اما به نظرم در حوزه فناوری نهادسازی از جنس مشارکت بخش خصوصی یا بخش عموم می‌تواند تاثیرگذار باشد و یکی از این نهادها مراکز نوآوری هستند.

وی افزود: اگر جهاد دانشگاهی استان در این زمینه اهتمام بورزد و شتاب‌دهنده‌ها مستقر شوند، می‌تواند موثر باشد و شتاب‌دهنده‌ها به تیم‌های دارای ایده قابلیت تجاری‌سازی و رساندن به بازار ارایه دهند.

عضو هیات عامل صندوق نوآوری و شکوفایی بیان کرد: امروز دو خبر را اعلام کردم که خبر اول ایجاد صندوق پژوهش و فناوری جهاددانشگاهی در کشور است که جهاد دانشگاهی استان نیز می‌تواند در این زمینه فعال باشد و خبر دوم سرمایه‌گذاری در ایجاد مراکز نوآوری است.

جهاددانشگاهی به دنبال پژوهش‌های محصول‌محور است

همچنین در این نشست دکتر سیدعلی اکبر شمسیان، اظهار کرد: جهاددانشگاهی مشهد که یکی از رسالت‌های آن توسعه پژوهش و فناوری است تمام تلاش خود را بر این نکته معطوف کرده که گرهی از مشکلات کشور باز کرده و برخی از نیازهای آن را رفع کند.

وی افزود: در همین راستا تلاش کرده‌ایم فناوری‌هایی را که داریم، توسعه دهیم؛ یعنی به‌جای حرکت در عرض، در عمق حرکت کنیم. ما به دنبال پژوهش‌های محصول‌محور هستیم که بخشی از مشکلات کشور را حل کنیم.

رئیس سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی با اشاه به شرایط نامناسب اقتصادی کشور ناشی از توسعه تحریم‌ها و رفتار قلدرمابانه و غیر منطقی رییس جمهور آمریکا، خاطرنشان کرد: تحریم‌ها هر چند مشکلات و چالش‌های فراوانی را برای ما ایجاد کرده ولی بسیاری از ضعف‌ها و نقاط آسیب ما نیز آشکار شده است و از دل این چالش‌ها فرصت‌هایی به وجود آمده که در صورت استفاده صحیح از آن و همکاری سازمان‌های علمی و پژوهشی و دستگاه‌های اجرایی و اعتماد به ظرفیت‌های داخلی می‌توان به بسیاری از این چالش‌ها غلبه کرد.

رییس سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی، در بخشی دیگر از سخنان خود گفت: با توجه به حضور متخصصان برجسته و مجرب فراوان و امکانات مناسب و همچنین میلیون‌ها زائر و گردشگر در کشور و استان، متاسفانه از ظرفیت گردشگری سلامت به درستی استفاده نمی‌شود و امروزه بیش از هر روز دیگر نیازمند ساماندهی و بهره برداری از این ظرفیت ارزشمند هستیم.

شمسیان خاطرنشان کرد: متاسفانه به واسطه وجود برخی از افراد سودجو و برخی روابط ناسالم در این حوزه بایستی کاملا توجه داشت که اعتماد نیازمندان به خدمات پزشکی کشورمان که عموما از کشورهای همسایه می باشند در صورت عدم نظارت می‌تواند آسیب ببیند.

وی ادامه داد: سال گذشته 3 میلیون زائر از کشورهای همسایه به مشهد آمدند که تنها 5 درصد از این تعداد به صورت رسمی و ۹۵ درصد دیگر از طریق دلال‌ها و روش‌های غیر رسمی سفر نموده‌اند.

شمسیان تصریح کرد: این ظرفیت یک سرمایه است و باید آگاه باشیم که کشورهای همسایه با تمام توان در پی این هستند که از این ظرفیت به نحو کامل استفاده کنند.

پژوهش‌های صرف حمایت نمی شوند

در ادامه، معاون پژوهش و فناوری سازمان جهاد دانشگاهی خراسان رضوی گفت: معاونت علمی ریاست جمهوری دیگر پژوهش‌های صرف را حمایت نمی‌کند و پژوهش‌هایی حمایت می‌شوند که به نمونه رسیده‌اند.

دکتر محمدعلی خلیلی‌فر، اظهار کرد: از روز اولی که جهاددانشگاهی پا در عرصه پژوهش گذاشته تلاش کرده به سمت پژوهش‌ها و طرح‌های کاربردی برود تا نیازی را از جامعه برطرف کند.

وی گفت: اکنون در برهه متفاوتی از زمان هستیم، تا سال گذشته خیلی متوجه تحریم‌ها نبودیم اما حدود 15-20 سال است که آمریکا برای تحریم‌ها برنامه‌ریزی کرده و تیم تشکیل داده است‌. تحریم فرقی با جنگ ندارد. در جنگ با عراق کشتار فیزیکی داشتیم اما الان جنگ اقتصادی‌روانی داریم. جنگ فیزیکی را راحت‌تر می‌توان هدایت کرد؛ زیرا وقتی اقتصاد افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهند، روان آدم‌ها را نیز تحت تاثیر قرار داده‌اند.

معاون پژوهش و فناوری سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی گفت: اخیرا رییس جمهور بخشنامه‌ای ابلاغ کردند که امیدوارکننده است. این بخشنامه دو نکته کلیدی دارد؛ نکته اول عتف است که در حقیقت مخفف شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری است. این شورا را رییس جمهور تشکیل داده و در کنار این شورا که سیاست‌های ملی پژوهشی و نوآورانه را تدوین می‌کند، سامانه‌ ساتع نیز برای آن تدوین شده که سامانه اجرایی تقاضا و عرضه پژوهش است.

وی اظهار کرد: یکی از دیدگاه‌های من این است که افرادی که در یک زمینه تخصص دارند، باید بدانند در کجا نیاز به تخصص آن‌ها وجود دارد. سامانه ساتع با این نیت پایه‌گذاری شده که شرکت‌های دولتی یا شرکت‌های بزرگ خصوصی که ردیف پژوهشی دارند یا بخشی از بودجه خود را باید صرف پژوهش کنند، وارد این سامانه شوند و نیازهای خود را اعلام کنند. این حرکت تازه شروع شده و زمان می‌خواهد تا پخته شود. این بخشنامه هم برای شرکت‌ها و نیاز آن‌ها و هم برای پژوهشگران است که بتوانند با یکدیگر وارد تعامل شوند.

وی بیان کرد: وقتی تحریم می‌شویم، کسی که می‌تواند کاری برای کشور انجام دهد، قشر پژوهشگر و متخصصانی است که در کشور باقی مانده‌اند. تحریم باعث شده دولتمردان به اهمیت پژوهش و فناوری پی ببرند و ناگزیر هستیم بسیاری امور را در کشور بسازیم و تامین کنیم تا وابستگی به خارج زیاد نباشد.

معاون پژوهش و فناوری سازمان جهاد دانشگاهی خراسان رضوی افزود: تفاهم‌نامه‌ همکاری مشترک بین معاونت علمی و فناوری رییس جمهور و جهاددانشگاهی منعقد شده که در این راستا بودجه‌های خوبی دارند، در گذشته پول برای پژوهش می‌دادند اما الان برای فناوری پول می‌دهند. در این تفاهم‌نامه هم بیشتر بحث‌های فناورانه مطرح است که بتواند مشکلی را از مشکلات کشور حل کند.

وی عنوان کرد: یکی از چالش‌های جدی در دوران تحریم نیازهای وارداتی است. نکته کلیدی فعلا تعریف نیازهای اصلی است که باید در دستور کار ما قرار گیرد.

تجاری‎ سازی حدود 10 فناوری در جهاددانشگاهی خراسان رضوی

همچنین در این نشست، معاون ‌سابق پژوهشی سازمان جهاد دانشگاهی خراسان رضوی گفت: حدود 10 فناوری در ساختارهای جهاد در حال تجاری‌سازی است و همچنین قصد داریم در این دوره حدود 10 فناوری توسعه یافته را کاملا به بخش خصوصی واگذار کنیم.

دکتر حمیدرضا بیدخوری، با اشاره به اینکه لازم است تا سناریوهای پیش ‌روی جهاددانشگاهی را بشناسیم، اظهار کرد: تصمیمات درونی سازمان بیش از تحولات بیرونی بر آینده سازمان در حوزه پژوهش و فناوری تاثیرگذار خواهد بود.

وی افزود: یکی از تصمیمات مهم این است که در طیف فعالیت‌های علمی از آکادمیک تا کاربردی، کجا بایستیم. رویکرد آکادمیک وکاربردی هر دو ارزشمند است ولی باید بدانیم که بهتر است در ایجاد دانش فنی تمرکز کنیم یا بیشتر انرژی سازمان صرف توسعه فناوری‌های به دست آمده باشد. به بیان دیگر نقطه پایان نقش ما در چرخه فناوری کجاست و در چه سطحی از پیچیدگی فناوری آن را تحویل نهاد بعدی خواهیم داد. پاسخ این پرسش به نحوه تعامل ما با بخش خصوصی مرتبط است.

معاون ‌سابق پژوهشی سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی، بیان کرد: تصمیم مهم بعدی این خواهد بود که صنعتی‌سازی فناوری‌های توسعه یافته در ساختارهای درون جهاد انجام شود، با بخش خصوصی وارد تعامل و شراکت شویم و یا کاملا این مرحله را به بخش خصوصی بسپاریم. رویکرد کنونی ما تصمیم در این خصوص را به نوع فناوری مورد نظر، میزان پیچیدگی آن و میزان سرمایه‌گذاری مورد نیاز واگذار می‌کند.

بیدخوری تاکید کرد: هم اکنون در دو شرکت دانش‌بنیان زایشی مشارکت داریم. حدود 10 فناوری در ساختارهای جهاد در حال تجاری‌سازی است و همچنین قصد داریم در این دوره حدود 10 فناوری توسعه یافته را کاملا به بخش خصوصی واگذار کنیم.

وی افزود: از مدیران ارشد کشور در حوزه فناوری و نوآوری درخواست دارم نهاد جهاددانشگاهی را با ویژگی‌های ممتاز در توسعه فناوری و نمونه کارهای بسیار موفق دست کم نگیرند و از این ساختار با دو خصلت جهادی و دانشگاهی در صنعتی‌سازی در کشور بهره بیشتری ببرند.

معاون ‌پزشکی سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی، ادامه داد: حدود 6 دهه است که تخصص‌گرایی مطرح شده توسط افلاطون مورد نقد قرار گرفته است. در دهه اخیر بحث هم‌گرایی علمی به شکل جدیدی مطرح شده و تخصص‌گرایی افراطی مترادف با واگرایی علمی در مقابل آن قرار داده شده است. اکنون گروهی از اندیشمندان معتقد هستند باید برای تخصص‌گرایی حد و مرز تعیین کرد و این موضوع یک ارزش مطلق محسوب نمی‌شود.

بیدخوری گفت: فضای آکادمیک کشور ما هم از این موضوع آسیب دیده و لازم است مراقبت کنیم که جهاددانشگاهی وارد محدوده آسیب نشود. آنچه تخصص‌گرایی مطلوب را از تخصص‌گرایی افراطی جدا می کند این است که در رویکرد دوم به محض ایجاد یک ساختار جدید علمی یک فضای فرهنگی همراه با آداب و رسوم خاص خود برای آن شکل می گیرد و بقیه افراد از گروه‌های دیگر علمی از ورود به آن ممانعت می شوند. اعضای یک گروه علمی 30 نفره حالا به سه یا چهار گروه فوق تخصصی تقسیم شده‌اند که برای زیرگروه‌های دیگر غریبه محسوب می‌شوند. امروز که عمیقا به همگرایی علمی نیاز داریم لازم است تعریف واحدهای کاری این ملاحظه را در نظر بگیریم.