روشی برای کشت طولانی مدت سلول‌های پیش‌ساز کبدی

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی به نقل از ایسنا، استفاده بالینی و داروشناسی از سلول‌های کبدی (هپاتوسیت) برداشت شده از بافت موجود زنده (اولیه)، به دلیل کمبود اهدا کننده و چالش‌های موجود در حفظ و نگهداری این سلول‌ها در شرایط آزمایشگاهی، محدود شده است. سلول‌های کبدی تازه برداشت شده ویژگی‌های اختصاصی خود را از دست می‌دهند و به‌سرعت روند تمایزی آن‌ها معکوس می‌شود (de-differentiation).

این در حالی است که سلول‌های کبدی دو توان، که به عنوان سلول‌های پیش ساز کبدی شناخته شده‌اند، می‌توانند به هپاتوسیت‌ها و کولنژیوسیت‌ها (سلول‌های اپیتلیالی مجاری صفراوی) تمایز یابند و جانشین مناسبی برای هپاتوسیت‌ها در شرایط آزمایشگاهی به شمار می‌روند؛ چرا که امکان تولید هپاتوسیت‌های کافی برای آزمایش‌های دارویی و حتی سلول‌درمانی ضایعات کبدی را فراهم می‌کنند.

با هدف یافتن روشی برای نگهداری کارآمد و کم‌هزینه سلول‌های پیش‌ساز کبدی (هپاتوبلاست‌ها) در شرایط آزمایشگاهی، دکتر حسین بهاروند، دکتر مسعود وثوق، زهرا فیضی و همکارانشان در پژوهشگاه رویان جهاددانشگاهی، دانشگاه شهید بهشتی، پژوهشکده کارولینسکای سوئد و دانشگاه توبینگن آلمان، پژوهشی را طراحی کردند که طی آن از هم‌کشتی سلول‌های استرومایی کبد موش، پیش یا پس از تولد، بدون اضافه کردن عوامل رشد برای حمایت از هپاتوبلاست‌های تازه برداشت شده از موش استفاده شد.

در این پژوهش هپاتوبلاست‌ها در روز 14.5 جنینی موش از کبد استخراج شده و در شرایط چسبیده به کف ظرف کشت با سلول‌های استرومایی هم‌کشتی داده شدند. دو توانی سلول‌های هپاتوبلاست، سرعت تقسیم و ظرفیت تولید کلنی آنان 5 و 7 روز پس از آغاز کشت مورد ارزیابی قرار گرفت.

نتایج این پژوهش که در مجله بین‌المللی Cellular Biochemistry به چاپ رسیده است، نشان داد، سلول‌ها 5 و 7 روز پس از آغاز کشت دو توانی خود را حفظ کرده‌اند.

علاوه بر این، استفاده از هم‌کشتی با سلول‌های استرومایی باعث حفظ ویژگی‌های سلول‌های هپاتوبلاست شده، سرعت تکثیر آنان را به شکل معنی‌داری افزایش می‌دهد. به منظور کشت و نگهداری شمار زیادی از هپاتوبلاست‌ها در شرایط آزمایشگاهی، هپاتوبلاست‌ها به صورت کره‌ در شرایط شناور کشت داده شدند و از محیط حاصل از کشت سلول‌های استرومایی جنینی (conditioned medium) برای نگهداری آنان به مدت 30 روز استفاده شد.

بررسی‌ها نشان داد این روش برای نگهداری هپپاتوبلاست‌ها کاملا موثر است.