تبدیل یافته‌های پژوهشی به محصولات درمانی؛ رویکرد جهاددانشگاهی در پزشکی بازساختی

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی، دکتر آذر شیخ‌الاسلام مدیرگروه بیولوژی سلولی و پزشکی بازساختی جهاددانشگاهی واحد قم، در پاسخ به اینکه به عنوان مدیر گروه بیولوژی و پزشکی بازسازی، مهم‌ترین اهداف و مأموریت‌های این گروه در حوزه‌های پژوهشی و کاربردی چیست و چگونه این اهداف با نیازهای کشور و پیشرفت‌های جهانی در این حوزه همسو شده‌اند، اظهار کرد: اهداف کلان گروه پژوهشی بیولوژی سلولی و پزشکی بازساختی شامل کسب اعتبار و ارتقاء جایگاه علمی جهاددانشگاهی در زمینه سلول‌درمانی، تولید دانش فنی با هدف تولید محصول و انتقال و بومی‌سازی دانش تخصصی دارای اولویت علمی است.

وی ادامه داد: در این راستا مأموریت اصلی ما تمرکز بر پژوهش‌های نوین در حوزه سلول‌های بنیادی، اگزوزوم‌ها و مهندسی بافت است؛ به گونه‌ای که از مرحله تحقیقات پایه تا توسعه فناوری و در نهایت کاربرد بالینی را پوشش دهد. همچنین در تلاش برای طراحی پروژه‌های میان‌رشته‌ای و ایجاد زیرساخت‌های فناورانه هستیم تا پلی میان یافته‌های علمی و نیازهای واقعی جامعه برقرار کنیم.

دکتر شیخ الاسلام افزود: از جمله این نیازها می‌توان به درمان بیماری‌های صعب‌العلاج، ارتقاء کیفیت زندگی بیماران مبتلا به اختلالات مزمن و توسعه فرآورده‌های زیستی با ارزش افزوده بالا اشاره کرد و اهداف ما همسو با برنامه‌های کلان کشور در حوزه سلامت و فناوری‌های نوظهور است؛ به‌ویژه در حوزه پزشکی بازساختی که یکی از اولویت‌های راهبردی کشور برای کاهش وابستگی به خارج و دستیابی به خودکفایی محسوب می‌شود.

وی بیان کرد: از سوی دیگر، جهت‌گیری پژوهشی در گروه بیولوژی سلولی و پزشکی بازساختی مبتنی بر رصد و همگام شدن با پیشرفت‌های جهانی است؛ به گونه‌ای که برای توسعه فناوری‌های نوین مانند زیست‌شناسی سنتزی، هوش مصنوعی در پزشکی بازساختی و درمان‌های ترکیبی مناسب با شرایط بومی کشور تلاش می‌کنیم.

شیخ الاسلام درباره پروژه‌های تحقیقاتی یا بالینی شاخصی که در زمینه پزشکی بازسازی و زیست‌فناوری در این گروه انجام شده یا در حال انجام است، گفت: با توجه به رسالت جهاد دانشگاهی در عرصه پژوهش که بر کاربردی بودن مطالعات علمی و محصول‌ محور بودن آن‌ها تأکید دارد، گروه پژوهشی بیولوژی سلولی و پزشکی بازساختی از ابتدای شکل‌گیری، رویکردی منسجم و هدفمند در طراحی و اجرای طرح‌های پژوهشی داشته است.

مدیرگروه بیولوژی سلولی و پزشکی بازساختی جهاددانشگاهی واحد قم تصریح کرد: این رویکرد مبتنی بر چینش پیوسته و مرحله‌ای طرح‌ها از سطح آزمایشگاهی تا مرحله پیش‌بالینی و در نهایت کارآزمایی بالینی بوده است؛ به گونه‌ای که دستاوردها قابلیت تبدیل به خدمات نوین درمانی یا محصولات تشخیصی-درمانی را داشته باشند.

دکتر شیخ الاسلام بیان کرد: در همین راستا، اکنون تعدادی طرح پژوهشی شاخص که مراحل آزمایشگاهی و پیش‌بالینی خود را طی کرده‌اند و وارد فاز کارآزمایی بالینی شدند، شامل درمان‌های مبتنی بر سلول‌های بنیادی و مشتقات آن‌ها در زمینه بیماری عود کننده فیستول مقعدی، بیماری‌های مرتبط با ناباروی‌های مردانه و زنانه از قبیل آزو اسپرمی غیر انسدادی و اندومتریوز اشاره کرد.

وی درباره ارتباطات این گروه با مراکز علمی داخلی و بین‌المللی، صنایع دارویی و پزشکی، و مراکز درمانی و برنامه‌ها برای تجاری‌سازی یافته‌های پژوهشی در حوزه پزشکی بازسازی، افزود: با توجه به تمرکز اصلی گروه بر سلول‌درمانی با استفاده از سلول‌های بنیادی و مشتقات آن‌ها، یکی از اولویت‌های ما تأمین سلول‌ها با بالاترین کیفیت و مطابق با استانداردهای بین‌المللی است.

مدیرگروه بیولوژی سلولی و پزشکی بازساختی جهاددانشگاهی واحد قم ادامه داد: در این مسیر، همکاری‌های گسترده‌ای با مراکز علمی و تحقیقاتی معتبر کشور از جمله پژوهشگاه رویان، پژوهشگاه ابن‌سینا، دانشگاه علوم پزشکی قم، دانشگاه علوم پزشکی تهران و دانشگاه علوم پزشکی اصفهان برقرار شده است. علاوه بر این، گروه پژوهشی ما در سطح بین‌المللی نیز از طریق تفاهم‌نامه‌های علمی، پروژه‌های مشترک و مراودات پژوهشی با اساتید و دانشگاه‌های خارج از کشور، تعاملات سازنده‌ای را دنبال کرده است و رویکرد مثبتی در جهت افزایش همکاری‌های مشترک داخلی و خارجی دارد.

وی افزود: این همکاری‌ها نه‌تنها به ارتقاء کیفیت تحقیقات کمک می‌کند، بلکه مسیر تجاری‌سازی یافته‌های پژوهشی و توسعه محصولات نوآورانه و فناورانه در حوزه پزشکی بازساختی را نیز هموار می‌سازد. در حال حاضر، به همت گروه پژوهشی بیولوژی سلولی و پزشکی بازساختی، محصولات خونی اتولوگ از خون خود بیمار به دست می‌آید.

شیخ الاسلام اضافه کرد: خدمات درمانی برای برخی مشکلات ناباروری شامل شکست مکرر لانه گزینی (RIF) و نارسایی تخمدان زودرس (POF) است که به پکیج خدمات درمانی مجموعه فوق تخصصی درمان ناباروری رویا افزوده شده است، همچنین برخی پژوهش‌ها منجر به تولید دانش فنی محصولاتی نظیر کیت لنفوسیت تراپی و سیستم بیوآلارمینگ انکوباتورهای CO۲ شده است که مراحل تجاری سازی آن‌ها در دست اقدام است.

وی در گفت‌وگو با ایسنا، درباره مهم‌ترین چالش‌های پیش روی تحقیقات در حوزه بیولوژی و پزشکی بازسازی در ایران و برنامه‌هایی برای توسعه این رشته در جهاددانشگاهی، افزود: تحقیقات در حوزه بیولوژی سلولی و پزشکی بازساختی در ایران، علی‌رغم پیشرفت‌های چشمگیر، با چند چالش اساسی مواجه است.

شیخ الاسلام یادآور شد: از جمله این چالش‌های اساسی؛ زیرساخت‌های آزمایشگاهی و بالینی محدود مانند کلین‌روم‌های استاندارد که شرط اساسی ورود به مراحل تجاری‌سازی و بالین، هزینه‌های بالای تحقیقات و درمان‌های مبتنی بر سلول و اگزوزوم که دستیابی به منابع مالی پایدار را ضروری می‌سازد و مسائل حقوقی و نظارتی در مسیر ثبت و تأیید محصولات جدید سلولی و زیستی که نیازمند تدوین مقررات شفاف‌تر و تسهیل فرآیندهای قانونی است، را شامل می‌شود.