ارائه بیش از ۴۰ طرح پیشران نوآورانه ملی جهاد دانشگاهی

دکتر زهرا شیخی نماینده سابق مردم اصفهان در یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی و نخستین زن سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس که اکنون به عنوان نخستین معاون زن پژوهش و فناوری جهاددانشگاهی است. او در ۴۵ سالگی‌ این نهاد علمی در گفت‌وگو با ایرنا به تشریح فعالیت‌ها پرداخت.

وی اظهار داشت: جهاد دانشگاهی از ابتدای تاسیس تاکنون دارای اهداف مشخصی بوده که با تعریف وظایف و ایجاد زیرساخت مناسب برای برون رفت از مشکلات و رفع نیازهای مختلف جامعه هدف، در این سال ها دستاوردهایی را رقم زده است.

دکتر شیخی ادامه داد: در راستای تحقق مأموریت‌های واگذارشده، در حوزه‌های پژوهش و فناوری؛ آموزش و کارآفرینی؛ فرهنگ، تجاری‌سازی فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان و همچنین معاونت‌های مختلف، جهاد دانشگاهی گام‌های ارزشمندی برای رفع نیازهای کشور برداشته است. همچنین تنوع فعالیت‌های جهاددانشگاهی از سلامت همگانی و ارتقای سلامت مردم گرفته تا درمان ناباروری، سرطان و حرکت در مرز دانش در رابطه با سلول‌های بنیادی و شبیه‌سازی، سبب شده تا حوزه پزشکی و بهداشت این نهاد جایگاه ویژه‌ای در کشور داشته باشد.

جهاد دانشگاهی قطب علم و فناوری

معاون پژوهش‌وفناوری جهاددانشگاهی به برخی از دستاوردهای این نهاد علمی اشاره کرد و افزود: انجام پژوهش‌های کاربردی و توسعه‌ای برای رفع نیازهای کشور، صدور برخی از توانمندی‌ها به خارج از کشور، قطب علم و فناوری در برخی از حوزه های منتخب از قبیل درمان ناباروری، شبکه ملی سرطان، سلول های بنیادی، گیاهان دارویی، برق و انرژی، نفت، گاز، پتروشیمی، کسب رتبه‌های برتر ساختاری و عملکردی در جشنواره‌های علمی ملی و بین‌المللی و قرار گرفتن نخبگان علمی در فهرست دانشمندان برتر یک درصد و دو درصد پر استناد جهان، تنها بخشی از این دستاوردها به شمار می‌رود که نشان دهنده پوشش اهداف تعریف شده این نهاد است.

ضعف در مدیریت دانش؛ چالش پیش روی جهاد

جذابیت بازار بیرون و نداشتن امکان جذب نیروی با کیفیت، نوسانات نرخ ارز و ضعف در حفظ ظرفیت نیروی انسانی و نگهداشت‌ نیروهای ارزشمند از چالش‌های نهاد علمی کشور است.دکتر شیخی با برشمردن بخشی از اقدامات جهاددانشگاهی در این سال‌ها به تشریح چالش‌های این نهاد هم پرداخت و گفت: این نهاد علمی کشور به طور یقین در طول فعالیت ۴۵ ساله خود با چالش‌هایی همراه بوده است که می‌توان به شرایط اقتصادی نامناسب ناشی از تحریم‌ها، ضعف در اخذ بودجه و توجه ویژه به حوزه پژوهش‌وفناوری، وضعیت نامناسب پژوهش در دستگاه اجرایی کشور و تخصیص نیافتن منابع پایدار تحقیقات بر اساس قانون بودجه، داشتن رقبای بیرونی و دانشگاه‌ها در طرح‌یابی و نیاز سنجی اشاره کرد.

وی ادامه داد: جذابیت بازار بیرون و نداشتن امکان جذب نیروی با کیفیت، نوسانات نرخ ارز و تورم شدید مستمر و ضعف پیش بینی وضعیت آینده و اثرات آن بر کارایی و کارآمدی ساختارهای پژوهشی و ضعف در حفظ ظرفیت نیروی انسانی و نگهداشت نیروهای ارزشمند از دیگر چالش هاست.

معاون پژوهش‌وفناوری جهاددانشگاهی گفت: کاهش توجه و تمایل به نیاز سنجی و طرح‌یابی در مجموعه‌های مختلف و ضعف در مدیریت دانش در کشور از مهمترین نگرانی ها در جهاددانشگاهی است که باید برای نیاز سنجی‌ها و طرح‌یابی‌های بادقت تدبیر کرد که یکی از این موارد پیشنهاد طرح به دستگاه اجرایی و استفاده از ظرفیت بودجه پژوهشی کشور است.

دکتر شیخی تاکید کرد: تعمیق فعالیت‌های پژوهشی با اجرای طرح‌های کلان‌ملی و داشتن بودجه سالانه مناسب با فعالیت‌های حوزه پژوهش و فناوری می تواند راهگشای این بخش باشد.

شیخی در تکمیل این بخش گفت که تمرکز بر فناوری‌های بلوغ یافته از طریق ارائه خدمات تخصصی به جامعه و اصلاح ساختارهای قدیمی ناکارآمد و ایجاد ساختارهای جدید و مورد نیاز کشور می تواند در راستای تامین نیازهای جامعه اثر بخش باشد.

ثمره جهاد دانشگاهی در چهار حوزه

معاون پژوهش و فناوری جهاددانشگاهی در ادامه این گفت‌وگو به مهمترین اقدامات این نهاد در یک سال اخیر پرداخت و افزود: فعالیت‌های حوزه پژوهشی عمدتا در قالب گروه‌های پژوهشی و مراکز خدمات تخصصی است که در چهار حوزه فنی و مهندسی، علوم پایه، علوم پزشکی، علوم انسانی - اجتماعی و هنر و کشاورزی و منابع طبیعی تعریف می‌شود که این فعالیت‌ها شامل انجام طرح‌های پژوهش فناورانه، تولید طرح‌های نیمه صنعتی و صنعتی، محصولات خدمات تخصصی فنی، چاپ و انتشار کتب و مقالات حاصل از یافته‌های پژوهش فناوری در مجامع علمی است.

دکتر شیخی گفت: از نتایج فعالیت و ثمره سال ها تلاش و کوشش پژوهشگران این نهاد می‌توان به معرفی توده‌های برتر در ۱۰ گونه گیاه دارویی دارای اولویت در راستای پهنه‌بندی و توسعه کشت هدفمند گیاهان دارویی در حوزه امنیت غذایی، تولید آنزیم‌های پرکاربرد در حوزه دام، طیور و آبزیان، فناوری تولید چهار بذر هیبریدی سبزی و صیفی، کسب فناوری تولید نیمه صنعتی پروبیوتیک‌های پرکاربرد و کسب دانش فنی و تولیدپنج میلیون بچه ماهی سی باس برای پرورش در قفس اشاره کرد.

وی ادامه داد: در بحث تنش‌های آبی شامل ساخت آب شیرین کن غشایی و آب شیرین کن اسمز معکوس، در بخش فنی مهندسی تولید صنعتی محصول میکروبی برداشت مخازن نفت، کسب دانش فنی و تولید سه حلقه کلاف دستگاه لوله مغزی سیار حفاری صنعت نفت و گاز که به رفع تحریم صنعت نفت بسیار کمک کرده است، در تازه‌های این نهاد علمی است.

استحصال عناصر کمیاب و استراتژیک از قبیل لیتیم از شورابه های معدنی با هدف صرفه جویی ارزی، طراحی و ساخت آنتن بی تی اس هشت سامانه‌ای، تدوین دانش فنی ساخت مونولیت سرامیکی کاتالیست خودرو در حوزه مهندسی، تکمیل دانش فنی تولید تاسیسات شیمی درمانی برای کاهش هزینه‌های درمانی سرطان در طراحی و تولید کیت، طرح های سلامت اداری تعارض منافع، طراحی نظام مدیریت استعدادهای سازمانی از دیگر دستاوردهای جهاد دانشگاهی است که معاون پژوهش و فناوری جهاددانشگاهی به آنها اشاره کرد.

نقش‌آفرینی پژوهشگاه‌های جهاد

دکتر شیخی درباره سهم پژوهشگاه‌های زیر نظر جهاددانشگاهی در پیشرفت علم‌وفناوری اظهار داشت: توسعه شبکه ملی کنترل تشخیص زود هنگام و درمان سرطان پستان از سوی پژوهشکده سرطان معتمد توانست گام موثری جهت کاهش مرگ‌ومیر ناشی از سرطان و ارتقای کیفیت زندگی بیماران بردارد که امید به تداوم کاهش این مرگ‌ومیرها هستیم.

وی بیان داشت: شبکه توسعه سالمندی سالم و خود مراقبتی با توجه به روند فرایند سالمندی در کشور طراحی و استقرار زیرساختی ملی برای مراقبت هوشمند از جمعیت سالمند که به ضرورتی اجتناب ناپذیر تبدیل شده، با موفقیت گام نخست طرح شبکه ملی پایش سلامت سالمندی با رویکرد توسعه سالمندی سالم فعال و خود مراقبت به انجام رسیده است.

وی اضافه کرد: فعالیت‌های درمانی و تحقیقاتی در حوزه زخم و ترمیم بافت که پژوهشکده یارا انجام داده است، طراحی شبکه توسعه فناوری‌های تولید مثل و درمان ناباروری، سلول درمانی و پزشکی ترمیمی درمان بیماری های متابولیک مثل دیابت و چاقی از خدمات پژوهشگاه رویان به شمار می‌رود که توانستند به نیازهای جامعه پاسخ دهند.

طرح‌های کاربردی جهاد

معاون پژوهش و فناوری جهاددانشگاهی به کاربردی بودن فعالیت های پژوهشی معاونت خود پرداخت و گفت: تاسیس شرکت دانش بنیان رویانک، همکاری با شرکت های دارویی و همچنین سازمان گسترش نوسازی صنایع ایران و شرکت دارویی برکت از جمله طرح‌های کاربردی این معاونت است که همکاران ما با این شرکت‌ها و سازمان‌ها همکاری علمی دارند.

دکتر شیخی از برنامه‌های این نهاد برای ۴۶ سالگی‌اش گفت: این نهاد متناسب با نیاز جامعه علمی کشور که رویکردش ایجاد زیرساخت در حوزه‌های مخابرات، انرژی، نفت گاز و پتروشیمی، حمل‌ونقل و صنایع مادر و دیگر موارد است، با رویکرد توجه جدی به مسائل مهم کشور در موضوع صرفه‌جویی ارزی و رفع تحریم‌های ظالمانه به تعریف طرح‌های کاربردی و توسعه‌ایی در راستای استقلال کشور برنامه دارد. اکنون بیش از ۴۰ عنوان طرح در حال پیگیری به منظور تامین منابع مالی از طریق کارفرمایان و حامیان پژوهش فناوری است که می توان به طرح‌های پیشران نوآورانه و فناورانه ملی اشاره کرد.

وی افزود: یکی از زیرساخت‌های پژوهش فناوری ایجاد مرکز نخستی سانان در حوزه پزشکی و دیگری هوش مصنوعی است که در برنامه‌های کاری این نهاد قرار دارد.