دانش و نیاز جامعه، راهبرد پژوهش اثرگذار

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی، مراسم تجلیل از پژوهشگران و فناوران برتر، طرح‌های پژوهشی و فناورانه برگزیده، ساختارهای پژوهشی برتر و حامیان حوزه پژوهش جهاددانشگاهی، امروز، 30 آذر با حضور دکتر علی منتظری رئیس جهاددانشدرزگاهی، حجت الاسلام والمسلمین دکتر سید مهدی خاموشی رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه، دکتر حسینعلی شهریاری رئیس کمیسیون بهداشت و نماینده مردم زاهدان در مجلس از سوی معاونت پژوهش و فناوری این نهاد، در پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری جهاددانشگاهی برگزار شد.

در ابتدای این مراسم دکتر زهرا شیخی معاون پژوهش و فناوری جهاددانشگاهی با اشاره به اهمیت علم و فناوری اظهار کرد: خوشامد می‌گویم به همه شما که با حضور خود، به این گردهمایی شأن و معنا بخشیده‌اید؛ گردهمایی‌ای که یادآور ارزش «دانایی مسئولیت‌آفرین» و «توانایی اثرگذاشتن» است؛ یادآوری اینکه آینده، سهم کسانی است که مسئله را می‌بینند، از پرسیدن نمی‌ترسند و برای یافتن پاسخ، صبورانه و پیگیرانه می‌ایستند.

وی با تأکید بر قدردانی از حضور مقامات و حامیان افزود: حضوری که پیام روشنِ «اهمیتِ پژوهش و فناوری در حکمرانی و پیشرفت کشور» را با خود دارد. حضور شما صرفاً حضور در یک مراسم نیست؛ اعلامِ همیاری در حل مسئله است - همیاری در تعریف درست نیاز، تحمل ریسک‌های اجرایی، و ایستادن پای نتیجه. اگر «تقاضا برای پژوهش» جدی گرفته شود، پژوهش اثرگذار هم امکان بقا و رشد پیدا می‌کند.

معاون پژوهش و فناوری جهاددانشگاهی با تأکید بر نقش پژوهش و فناوری در حل مسائل کشور اظهار کرد: امروز اینجا جمع شده‌ایم تا هم «چراغ راه» را روشن‌تر کنیم و هم «رهروان راه» را ببینیم. پژوهش، پیمودن راهی است که از تردیدهای علمی آغاز می‌شود و به اطمینان عملی قابل اتکا می‌رسد. فناوری نیز ترجمان دانش و پژوهش به حل مسئله است؛ و جامعه امروز ایران، بیش از هر زمان، به همین ترجمان نیاز دارد: به پیوند دانش و نیاز، به اتصال دانشگاه و جامعه، به گفت‌وگوی پژوهش و صنعت، و به اعتماد عمومی به راه‌حل‌های دانش‌بنیان.

دکتر شیخی با اشاره به مأموریت جهاددانشگاهی افزود: جهاددانشگاهی از روز نخست، بر همین مبنا، معنا پیدا کرده است؛ ما نهادی هستیم که در قامت گروه پژوهشی، پژوهشکده و پژوهشگاه، در قامت دانشگاه، در قامت مرکز خدمات تخصصی، در قامت شرکت و واحد فناور، و در قامت شبکه‌ای از توانمندی‌های انسانی و نهادی، تلاش کرده‌ایم یک کار را درست انجام دهیم: مسئله کشور را با زبان علم بفهمیم، و پاسخ آن را با توان فناوری و مدیریت دانایی، به راهکار قابل اجرا تبدیل کنیم.

وی با تأکید بر اهمیت کیفیت و اثرگذاری در پژوهش اظهار کرد: این مأموریت، مأموریت ساده‌ای نیست. نه با شعار پیش می‌رود، نه با کارهای نمایشی. با «انضباط علمی»، «اخلاق حرفه‌ای»، «کار گروهی» و «پایداری در مسیر» پیش می‌رود. و اگر امروز جهاددانشگاهی در نظام علم و فناوری کشور، به‌عنوان نهادی اثرگذار شناخته می‌شود، ریشه‌اش در همین انتخاب‌های سخت و همین ایستادگی‌های بی‌سروصداست.

معاون پژوهش و فناوری جهاددانشگاهی با اشاره به رقابت علمی افزود: امروز رقابت اصلی ما در عرصه علم و فناوری، رقابت بر سر تعداد نیست؛ رقابت بر سر کیفیت و اثر است. جامعه و کشور، از ما «گزارش‌های پرحجم» نمی‌خواهد؛ «مسئله‌گشایی دقیق» می‌خواهد. از ما صرفاً «خبر تولید علم» نمی‌خواهد؛ «نشانه‌های بهبود» می‌خواهد؛ از ما صرفاً «پرستیژ علمی» نمی‌خواهد؛ «اعتماد عمومی» می‌خواهد؛ اعتمادی که وقتی پژوهش و فناوری نتیجه داد، مردم آن را لمس کنند، صنعت بر آن تکیه کند، سیاست‌گذار آن را مبنا قرار دهد.

وی با تأکید بر قدردانی از تلاش‌های پژوهشی اظهار کرد: در هفته پژوهش و فناوری، ما همزمان دو کار انجام می‌دهیم: اول، قدردانی از تلاش‌ها؛ و دوم، تثبیت معیارها. قدردانی، اگر فقط تشریفات باشد، عمرش به اندازه یک عکس یادگاری است. اما اگر مبتنی بر معیارهای روشن و منصفانه باشد، می‌تواند فرهنگ بسازد؛ می‌تواند «الگوی حرفه‌ای» ایجاد کند؛ می‌تواند مسیر رشد را برای نسل جوان‌تر روشن کند.

دکتر شیخی با اشاره به روند انتخاب برترین‌ها افزود: به همین دلیل، در سال جاری نیز همانند دوره‌های گذشته، با اتکا به دستورالعمل‌های مصوب، «ستاد هفته پژوهش و فناوری» در معاونت پژوهش و فناوری تشکیل شد و فرایند شناسایی و انتخاب برترین‌ها پیش رفت؛ فرایندی که در آن، شاخص‌ها بازنگری و نهایی شد، کاربرگ‌های ارزیابی تدوین و به واحدهای سازمانی ارسال گردید، نامزدها از سوی واحدها معرفی شدند، و در نهایت در جلسات ستاد، بررسی تخصصی و تصمیم‌گیری انجام گرفت. تلاش ما این بود که این مسیر بر چند اصل استوار باشد: اتکا به آیین‌نامه و شاخص‌های مصوب، مستند‌محوری و پرهیز از سلیقه‌گرایی، داوری تخصصی و نگاه چندبعدی به عملکرد، و در نهایت، شفافیت و پاسخ‌گویی.

وی افزود: امروز از پژوهشگران، گروه‌های پژوهشی، مراکز خدمات تخصصی، دانشمندان یک و دو درصد برتر، حامیان پژوهش، طرح‌ها و نشریات برتر تقدیر می‌کنیم. پیام این تقدیر، اثرمحوری و کیفیت است؛ مسیر رشد در جهاددانشگاهی مسیر «کار باکیفیت، مسئله‌محور، اخلاقی، تیمی و اثرگذار» است.

معاون پژوهش و فناوری جهاددانشگاهی تصریح کرد: محورهای راهبردی ما شامل مسئله‌محوری واقعی، ارتقای کیفیت و اعتمادپذیری پژوهش، تقویت زنجیره تبدیل دانش به راهکار، توسعه همکاری‌های بین‌بخشی و بین‌رشته‌ای و تقویت سمت تقاضا و قراردادهای اثرگذار است.

وی افزود: مسیر علم و فناوری هموار نیست؛ محدودیت منابع، پیچیدگی‌های اجرایی و دشواری بازارسازی واقعیت این مسیر است. اما در همین شرایط، شخصیت حرفه‌ای و اثر واقعی شکل می‌گیرد. معاونت پژوهش و فناوری متعهد است مسیر رشد پژوهشگران و فناوران را هموار، حرفه‌ای و اثرمحور کند و ظرفیت‌های جهاددانشگاهی را پاسخگوی نیاز کشور بسازد.

دکتر شیخی اظهار کرد: تقدیر از برگزیدگان پیام دارد: می‌توان علمی و مسئله‌محور، دقیق و کاربردی، اخلاقی و رقابتی عمل کرد. به کسانی که برگزیده نشده‌اند هم یادآوری می‌کنیم که ارزش کارشان حفظ می‌شود و هدف مراسم، روشن کردن مسیر معیارها و انگیزه‌بخشی است.

وی افزود: در پایان، ضمن تبریک به برگزیدگان، از همه پژوهشگران، فناوران، مدیران و حامیان ارجمند قدردانی می‌کنم. این بزرگداشت، نقطه آغاز ادامه مسیر پژوهشی است: فهم مسئله، یافتن پاسخ، تبدیل به راهکار و ارائه به جامعه.

ضرورت توجه به افزایش بهره‌وری دام و امنیت غذایی

در ادامه دکتر محمدمهدی نادری عضو هیات علمی پژوهشگاه ابن سینا جهاددانشگاهی و مدیرعامل شرکت زیست فناوران ماندگار( فعال در حوزه تولید جنین آزمایشگاهی گاوهای پربازده شیری و گوشتی) در زمینه افزایش بهره‌وری دام، امنیت غذایی و توسعه اقتصادی کشور، اظهار کرد: با استفاده از فناوری تولید جنین از گاوهای ارزشمند، می‌توان به‌جای تولید یک گوساله در سال، تا حدود ۲۰ گوساله از یک گاو پُربازده تولید کرد.

وی گفت: این فرایند شامل تخمک‌گیری از دام‌های برتر، لقاح آزمایشگاهی (IVF)، رشد جنین تا هفت روز و انتقال آن به دام‌های با ارزش ژنتیکی پایین‌تر است.

وی با اشاره به هدف اصلی این فناوری افزود: افزایش بهره‌وری و کیفیت تولید دام از طریق تکثیر سریع گاوهای برتر دنبال می‌شود و استفاده از فناوری ژنومیک برای شناسایی دام‌های ممتاز و به‌کارگیری آن‌ها در تولید اسپرم و جنین، نقش کلیدی در این مسیر دارد.

دکتر نادری ادامه داد: در حال حاضر تولید جنین در کشور از نقطه صفر آغاز شده و به حدود ۲۰۰۰ جنین رسیده است و هدف‌گذاری انجام‌شده، دستیابی به تولید سالانه ۱۰ هزار جنین است.

به گفته وی، در مقایسه جهانی، کشورهایی مانند آمریکا و برزیل سالانه صدها هزار تا یک میلیون جنین تولید می‌کنند و ایران ظرفیت رسیدن به سطوح بالاتر را دارد.

پژوهشگاه ابن سینا جهاددانشگاهی اظهار کرد: استفاده از نژادهای برتر گوشتی و شیری مانند آکیتین، جرزی و سیمنتال می‌تواند بدون افزایش جمعیت دام، تولید گوشت و شیر را به شکل قابل توجهی افزایش دهد.

وی همچنین تأکید کرد:  انتقال جنین به‌جای جابه‌جایی دام زنده، باعث کاهش بیماری‌ها، حذف قرنطینه و کاهش هزینه‌های تولید می‌شود.

دکتر نادری گفت: این فناوری می‌تواند به‌عنوان یک پروژه ملی، نقش مهمی در افزایش بهره‌وری دام، امنیت غذایی و توسعه اقتصادی کشور ایفا کند.