تحقق عدالت در سلامت با اجرای نظام ارجاع و برنامه پزشک خانواده

به گزارش روابط عمومی پژوهشکده علوم بهداشتی جهاددانشگاهی، دکتر آیین‌پرست، با اشاره به اینکه عدالت همواره از مهم‌ترین دغدغه‌های جوامع بشری بوده است، اظهار داشت: عدالت در حوزه سلامت به معنای توزیع متوازن امکانات و دسترسی عادلانه به خدمات سلامت براساس نیاز افراد است، نه صرفاً برابری در دسترسی. به عبارت دیگر، مفهوم "عدالت در سلامت" (Health Equity) با "برابری در سلامت" (Health Equality) تفاوت دارد و تنها دسترسی برابر نمی‌تواند معیار عدالت تلقی شود.

دکتر آیین‌پرست افزود: عدالت در سلامت مفهومی چندبعدی است که شامل عدالت در توزیع منابع، پرداخت، دسترسی و تأمین مالی خدمات سلامت می‌شود. در سال‌های اخیر تلاش‌های متعددی برای تحقق این اصول در نظام سلامت کشور انجام شده است.

وی یکی از چالش‌های جدی در این زمینه را «شناسایی نیاز سلامت» گروه‌ها و افراد مختلف عنوان کرد و گفت: به دلیل پیچیدگی خدمات سلامت، نمی‌توان مسئولیت تشخیص نیاز را صرفاً به دریافت‌کنندگان خدمات سلامت واگذار کرد، چراکه گاه افراد متقاضی خدماتی هستند که واقعاً به آن نیاز ندارند و از سوی دیگر ممکن است نسبت به نیاز واقعی خود بی‌اطلاع باشند.

به گفته دکتر آیین‌پرست، طراحی و اجرای نظام ارجاع در کنار استقرار پزشک خانواده، راهکاری مؤثر برای شناسایی صحیح نیازهای سلامت و تأمین این نیاز ها در جامعه است. اجرای این برنامه به‌صورت مرحله‌ای از مناطق روستایی و شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر آغاز شد و به‌صورت پایلوت در استان‌های فارس و مازندران در شهرهای بالای ۲۰ هزار نفر نیز ادامه یافت.

وی با اشاره به نتایج مثبت اجرای این برنامه افزود: این نتایج در دو بعد قابل بررسی است؛ نخست، کمک به شناسایی و تعیین دقیق نیازهای سلامت افراد، و دوم، کاهش مراجعات غیرضروری که موجب استفاده بهینه از منابع سلامت می‌شود. این امر نشان‌دهنده ضرورت گسترش برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع در سراسر کشور است.

دکتر آیین‌پرست در ادامه به نتایج یک مطالعه ملی در سال ۱۳۸۷ اشاره کرد که توسط پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی انجام شده است. این مطالعه، میزان رضایت‌مندی از برنامه پزشک خانواده روستایی را در میان گیرندگان و ارائه‌دهندگان خدمات بررسی کرد که نتایج آن حاکی از رضایت بالای هر دو گروه بود. با این حال، برخی مشکلات ساختاری نیز در فرآیند اجرای برنامه شناسایی شد.

وی در پایان تأکید کرد: شناسایی و رفع چالش‌های موجود در مسیر اجرای این برنامه، نقشی تعیین‌کننده در توسعه مؤثر آن در سطح کشور دارد و می‌تواند منجر به تحقق عدالت واقعی در نظام سلامت و ارتقاء سطح سلامت عمومی جامعه شود.