هفتمین سمینار علمی-تخصصی نوروزی برگزار شد

به گزارش روابط عمومی سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی، دکتر جواد براتی، رئیس پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی در این سمینار تصریح کرد: داده‌ها در سیاستگذاری و برنامه‌ریزی اثرگذار هستند.

وی عنوان کرد: برنامه‌ریزی در گردشگری با پیش بینی شروع خواهد شد و مبنای پیش‌بینی‌ها  در این صنعت مدل سازی رفتار گردشگر است.

وی با اشاره به اینکه انگیزه و تمایلات گردشگران مدل سازی در صنعت گردشگری را تعیین می‌کند، عنوان کرد: در طی سال‌های گذشته داده‌های گردشگری هر چند ناقص می‌باشند اما وضعیت آنها برای تحلیل بهرت شده است.

تولید و انتشار آمار و اطلاعات حوزه گردشگری از نیازهای مهم بخش فرهنگی کشور است

در ادامه این سمینار، دکتر زهره چیت ساز، رئیس گروه آمارهای اجتماعی و فرهنگی مرکز آمار ایران گفت: تولید و انتشار آمار و اطلاعات حوزه گردشگری از نیازهای مهم بخش فرهنگی کشور است.

وی بیان کرد: اولین آمارگیری ملى در حوزه گردشگری در سال 1387 در سطح کشور به اجرا در آمد؛ تا قبل از این آمارگیری، اطلاعات منسجم و قابل اعتمادی در حوزه گردشگران ملى وجود نداشته است و در برخی موارد آمار رسمى بازدیدکنندگان از موزه ها و بناهای تاریخی تحت پوشش سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در سالنامه های آماری انتشار یافته است.

وی ادامه داد: در سال 1400 طبق برنامه‌ریزی‌های قبلی انجام شده، به منظور تهیه حساب اقماری گردشگری، طرح گردشگران ملی به صورت ماهانه و برای 12 ماه سال به اجرا در آمد. در این سال با توجه شیوع ویروس کرونا زندگی بشری از جنبه های مختلفی تحت تأثیر قرار گرفت. اعمال قرنطینه ، محدودیت‌های سفر و فاصله‌گذاری اجتماعی، افت شدیدی را در زمینه گردشگری باعث شد. این مسأله در نتایج این طرح نیز به خوبی قابل مشاهده است. به گونه‌ای که در تمام جنبه‌های سفر (تعداد، نوع، هزینه و...) کاهش زیادی نسبت به اجراهای فصلی سال‌های قبل از آن داشته است.

رئیس گروه آمارهای اجتماعی و فرهنگی مرکز آمار ایران به انواع گردشگری در کشور اشاره و  تصریح کرد: گردشگری داخلی، گردشگری بومی، گردشگری ورودی، گردشگری خروجی و گردشگری ملی از جمله انواع گردشگری می‌باشند.

چیت ساز به وضعیت سفر خانوارها در طی سال‌های 95 تا 1403 اشاره کرد و افزود: درصد خانوارهای سفر رفته در طی سال‌های 95 تا 98 از 57 درصد تا 66 درصد متغیر بوده است که این میزان در سال 1403 به 52 درصد کاهش یافته است.

وی با بیان اینکه در طی این سال‌ها، بیشترین سفرهای بومی مربوط به سفرهای بدون اقامت شبانه بوده است، ادامه داد: حدود 70 درصد سفرهای بومی با هدف دیدار و دوستان و بستگان و گردش و تفریح بوده و پس از آن درمان با 15 درصد، زیارت 5 درصد و بقیه اهداف 10 درصد بوده است.

به گفته وی، خراسان رضوی، مازندران، گیلان، تهران، فارس و اصفهان در بهار سال گذشته مقصد سفرهای بومی بوده‌اند، همچنین در این مدت بیشترین نفر شب اقامت سفرهای بومی به ترتیب مربوط به استان‌های خراسان رضوی، تهران، مازندران، گیلان، فارس و اصفهان بوده است.

وی با اشاره به اینکه 5 شهر مقصد در بهار سال گذشته، شهرهای تهران، مشهد، شیراز، اصفهان و تبریز بوده‌اند، اظهار کرد: در این مدت، خانه آشنایان و بستگان، ویلا و آپارتمان‌های اجاره‌ای و ویلا و آپارتمان‌های شخصی نیز بیشترین مکان اقامت سفرهای بومی بوده است.

به گفته رئیس گروه آمارهای اجتماعی و فرهنگی مرکز آمار ایران، 70 درصد وسیله نقلیه مورد استفاده در سفرهای بومی مربوط به وسایل نقلیه شخصی بوده است و وسایل نقلیه سواری کرایه و شخصی متعلق به دیگران در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند.

چیت ساز با بیان اینکه هزینه سفرهای بومی به ترتیب مربوط به هزینه خوراکی و دخانی، خریدکالا و لوازم برای خانوار و هزینه‌های درمانی و سپس هزینه حمل و نقل و سوغات و اقامت بوده است، خاطرنشان کرد: با وجود کاهش 30 درصدی سفرهای بومی در بهار سال گذشته، هزینه هر سفر بومی یک میلیون تومان بوده است که این میزان نسبت به سال 98 در حدود 7 برابر افزایش یافته است.

در نوروز امسال، 60 درصد زائران و گردشگران در مشهد در اقامتگاه‌های رسمی اقامت داشته‌اند

در این سمینار، علی رهنما، عضو پژوهشی گروه اقتصاد گردشگری پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی به ارائه پژوهشی در خصوص نقش طبقه اجتماعی در انتخاب های نوروزی گردشگران پرداخت و افزود: مشخصات روش شناختی پژوهش با نمونه تصادفی معرف، به صورت مقطعی، در 4 موج در نوروز سال‌های 1401 تا 1404 بوده است.

وی با اشاره به اینکه متوسط اقامت زائران و گردشگران در مشهد در طی این سال‌ها، 5 روز بوده است، بیان کرد: 90 درصد سفرها در طی این مدت به صورت مستقل بوده است.

وی به ترکیب سرانه هزینه زائران و گردشگران در نوروز امسال اشاره و بیان کرد:  23 درصد هزینه زائران و گردشگران در نوروز امسال هزینه حمل و نقل، 24 درصد هزینه اسکان،14 درصد هزینه بازدید از مکان‌های دیدنی، 20 درصد هزینه خرید سوغات و  17 درصد هزینه خرید شخصی از بازار بوده است.

به گفته عضو پژوهشی گروه اقتصاد گردشگری پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی، در نوروز سال جاری، 60 درصد زائران و گردشگران در مشهد در اقامتگاه‌های رسمی، 10 درصد در خانه‌های اجاره‌ای و 8 درصد در منزل اقوام و دوستان اقامت داشته‌اند.

رهنما در ادامه یادآور شد: 66 درصد زائران و گردشگران در نوروز امسال با وسیله نقلیه شخصی، 14 درصد با اتوبوس‌های بین شهری،16 درصد با قطار و 4 درصد با هواپیما به مشهد سفر کرده‌اند.

وی به نحوه جبران هزینه با افزایش هزینه کرد اشاره و اظهار کرد:  در نوروز امسال، 19 درصد زائران و گردشگران برای جبران هزینه‌ها، کاهش مدت اقامت، 26 درصد کاهش یا عدم خرید سوغات، 24 درصد کاهش هزینه‌های شخصی و 15 درصد انتخاب محل اسکان ارزانتر  را نسبت به جبران هزینه با افزایش هزینه کرد سفر انتخاب کرده‌اند.

خراسان رضوی یکی از استان‌های مقصد مسافران در طی سال است

در ادامه این سمینار، مهندس رضا صحراگرد، معاون حمل و نقل اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای خراسان رضوی گفت: بحث‌های آماری یکی از الزامات بخش حمل و نقل است به طوری که در طی سال‌های گذشته با آمارهای دقیق توانسته‌ایم حمل و نقل سنتی را به حمل و نقل نوین تبدیل کنیم.

وی با اشاره به اینکه خراسان رضوی به دلیل وجود بارگاه منور رضوی یکی از استان‌های مقصد مسافران در طی سال است، گفت: در طی نوروز امسال، برای جابه جایی مسافران از 6 هزار اتوبوس، مینی بوس و سواری کرایه استفاده کردیم.

وی به عمر بالای وسایل نقلیه برون شهری استان به دلیل تحریم‌ها اشاره و خاطرنشان کرد: عمر اتوبوس های برون شهری استان 19 سال، مینی بوس 28 سال و سواری کرایه 12 سال است.

تأکید بر ضرورت شفافیت روش‌شناسی در تولید داده‌های آماری گردشگری

ندا رضوی‌زاده- عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی در ادامه اظهار کرد: آمارهایی که از سوی برخی نهادها ارائه می‌شود، گاه ناقص است و نیازمند تکمیل یا راستی‌آزمایی با داده‌های پیمایشی است. اگر قرار است آمار کامل‌تری داشته باشیم، این همکاری‌ها باید به ‌صورت متقابل شکل بگیرد.

وی ادامه داد: ما نیاز داریم گونه‌های مختلف سفر و نوع گردشگران را بشناسیم. شناخت این الگوها برای برنامه‌ریزی سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری حیاتی است.

رضوی‌زاده در خصوص ترجیحات گردشگران در سفر با خودروی شخصی یا وسایل حمل‌ونقل عمومی خاطرنشان کرد: ما هیچ تصویری روشن از این موضوع نداریم که چند درصد از افراد با خودروی شخصی سفر می‌کنند و اینکه این انتخاب ناشی از ترجیح است یا محدودیت. همچنین ویژگی مقصد نیز در این ترجیح مؤثر است. در این حوزه آماری که از مشهد داریم با آماری که در دیگر مقاصد مانند چهارمحال‌وبختیاری یا چابهار ثبت شده، تفاوت‌هایی دارد.

وی اضافه کرد: هم‌اکنون بیشتر آماری که از گردشگری داریم، فاقد اطلاعات نرم است، به این معنی که داده‌های موجود درباره کیفیت سفر، اقامت، ایمنی و تجربه گردشگران است. به عنوان مثال پس از تعطیلات نوروز، وزیر اعلام کرد ۵۰ میلیون سفر انجام شده، اما این عدد درباره کیفیت سفرها هیچ اطلاعاتی به ما نمی‌دهد. این سفرها چه کیفیتی داشته‌اند، اقامت‌ها چگونه بوده و چقدر تصادف اتفاق افتاده است.

رضوی‌زاده با اشاره به تولید هدفمند و کاربردی آمار اظهار کرد: گاهی برخی از آمارها به دلایل خاصی تولید می‌شوند و حتی ممکن است به فضای سرمایه‌گذاری یا مدیریت سیگنال‌های غلط بدهند. مشخص نیست این روایت‌ها با چه هدفی ساخته شده‌اند؛ شاید برای دریافت منابع بیشتر یا دسترسی به تسهیلات، اما می‌توانند منجر به اتلاف منابع شوند.

وی همچنین به موضوع «تناقض در تعاریف آماری» پرداخت و تصریح کرد: هر مجموعه، داده را بر اساس نیاز خود تولید می‌کند و این باعث می‌شود آمارها با هم قابل مقایسه نباشند. به عنوان مثال داده‌ای که پژوهشکده تولید می‌کند باید با داده مرکز آمار قابل مقایسه باشد.

عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی افزود: ما به‌عنوان پژوهشگر باید روش‌شناسی خود را شفاف کنیم، دقیق بگوییم این داده از کجا آمده و چه چیزی را نشان می‌دهد؛ چرا که این مورد برای بخش خصوصی نیز مهم است تا بداند داده‌ها چه کاربردی دارند.

رضوی‌زاده به تجربه پژوهشی خود اشاره کرد و گفت: در مطالعه‌ای که در این راستا انجام گرفته است ما به عنوان پژوهشگر اقامتگاه‌ها را به صورت دقیق تفکیک کرده‌ایم که شامل اقامتگاه رسمی، زائرسرا، خانه اجاره‌ای و… است؛ این دسته‌بندی براساس منطق پژوهشی صورت گرفت تا هزینه‌کرد افراد برای اقامت مشخص شود. ما خانه اجاره‌ای را جدا گزارش کردیم تا افراد تصمیم‌گیرنده بدانند کدام گروه از گردشگران اهل هزینه‌کرد هستند و بتواند در ادامه تصمیمات موثری بگیرند.

وی بر لزوم استانداردسازی و شفاف‌سازی داده‌ها تأکید کرد و گفت: در همین راستا سوالات اساسی مطرح می‌شود از جمله اینکه اعدد اعلام شده به عنوان آمار چگونه محاسبه شده است، چه تعریفی از اقامت وجود داشته و آیا متغیرهای آماری شما قابل سنجش و دقیق هستند یا خیر و با توجه به اینکه آمارهایی که ارائه می‌شود اغلب روش‌شناسی شفافی ندارد باید داده‌ها استانداردسازی شوند.