اولین همایش ملی «بررسی اخلاقی، فقهی و حقوقی درمان ناباروری» برگزار شد

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی استان قم، نخستین همایش ملی  بررسی ابعاد فقهی، اخلاقی و حقوقی درمان ناباروری، با حضور گسترده مسئولان، پژوهشگران، جامعه پزشکی، اساتید دانشگاه و دانشجویان  با هدف بررسی موضوعات مرتبط با اهدای تخمک، اهدای جنین و رحم جایگزین به همت جهاددانشگاهی واحد استان قم با همکاری دانشگاه قم  چهارشنبه 27 فروردین ماه 1404  در تالار شهید احمدی‌روشن دانشگاه قم برگزار شد.

 در ابتدای این همایش حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر احمدحسین شریفی، رئیس دانشگاه قم،  ضمن عرض خوشامدگویی به میهمانان در همایش و ابراز تشکر از دست‌اندرکاران این همایش بیان کرد: همایش فاخر و ارزشمند ملی بررسی اخلاقی فقهی و حقوقی درمان ناباروری می‌تواند در سطح بین‌المللی تداوم پیدا کند.

وی افزود: مقوله ناباروری و نازایی از دغدغه‌های مهم بشریت است و تنها به کشورمان، ایران اختصاص ندارد و تقریباً یک ششم زوجین درگیر این معضل هستند، بنابراین دانشمندان و پژوهشگران به‌دنبال درمان این مشکل هستند.

شریفی با اشاره به اینکه در ایران حدود سه‌ونیم میلیون زوج نابارور هستند، اظهار کرد: ایران جزو ۱۰ کشور برتر دنیا در حوزه درمان ناباروری است و خوشبختانه دانشمندان و پژوهشگران در این عرصه خوش درخشیدند و مرجعیت علمی کشورمان در این عرصه ثابت شده است.

وی با بیان اینکه جهاددانشگاهی قم مبدع و پیشرو در عرصه درمان ناباروری بوده و پیوست فرهنگی و اخلاقی را به‌طور عمیق در مقوله درمان ناباروری لحاظ کرده است، گفت: از دانشگاه قم انتظاری غیر از انتظار از دانشگاه‌های دیگر است، زیرا در جوار معدن فرهنگ و تمدن و دین و علم قرار دارد و نهادی برآمده از حوزه علمیه و وابسته به علم و دین حوزه علمیه است.

در ادامه دکتر حامد حیاتی، رئیس جهاددانشگاهی قم ضمن عرض خیرمقدم به مهمانان در همایش بیان کرد: جهاددانشگاهی قم منطبق بر بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی رویکرد حل مسئله را سرلوحه اقدامات خود قرار داده است و با رویکرد حل مسئله جوانی جمعیت به سمت برگزاری این همایش رفته است.

وی افزود: جهاددانشگاهی قم براساس محور علم و پژوهش، اولین محور بیانیه گام دوم انقلاب و محور اخلاق و معنویت دومین محور بیانیه گام دوم در همه عرصه‌های علمی، پژوهشی و اخلاقی پیشگاه و پیشرو است.

حیاتی گفت: ناباروری از جمله مشکلاتی است که بر رابطه زناشویی زوجین نابارور و همچنین رابطه اجتماعی و خانوادگی آنان تأثیر می‌گذارد. طبق گزارش جهانی بهداشت از هر شش نفر، یک نفر به ناباروری مبتلاست و نرخ باروری در جهان ۲۰ونیم درصد است.

وی با اشاره به تنوع تولیدات علمی و پژوهشی در این عرصه ادامه داد: وضعیت قانونی رحم اجاره‌ای و پیامدهای آن در کشورهای مختلف، چالش‌های خانوادگی و خلأهای قانونی محور بسیاری از این تولیدات علمی در جهاددانشگاهی قم نیز بوده است.

حیاتی تصریح کرد: جهادانشگاهی قم با توجه به ضرورت پرداختن به مسئله درمان ناباروری به دنبال تداوم برگزاری این همایش در سال‌های آینده در سطح بین‌المللی است.

در ادامه این همایش  دکتر سیداحمد فاضلی، عضو هیئت علمی دانشگاه قم  و دبیر علمی همایش ملی بررسی اخلاقی فقهی و حقوقی درمان ناباروری  بر تعامل گسترده بین دانشگاه‌ها و حوزه علمیه در زمینه‌های فقهی، حقوقی و اخلاقی ناباروری تأکید کرد و گفت: برای برپایی این همایش و پیش‌نشست‌های آن در بخش علوم پزشکی با دانشکاه علوم‌ پزشکی قم، در حوزه علوم انسانی، حقوقی و اخلاقی با دانشگاه قم همکاری‌های گسترده‌ای شده است.

وی افزود: بهره‌مندی از ظرفیت‌های فقاهتی و حقوقی حوزه‌های علمیه قم و حوزه علمیه خواهران در دستورکار اولین همایش ملی بررسی اخلاقی فقهی و حقوقی درمان ناباروری بود.

فاضلی با بیان اینکه حدود ۱۰۰ مقاله ارسالی به دبیرخانه همایش شایسته داوری بودند، اظهار کرد: چهار پیش‌نشست در این همایش برگزار شده است که همگی با حضور سخنرانان و پژوهشگران علمی برتر دانشگاه‌ها به ثمر نشست.

وی گفت: ملاحظات اخلاقی در عرصه درمان ناباروری در کشورهای اسلامی قابل توجه است و از این‌رو، ادبیات مشترک ما با کشورهای اسلامی در نسبت بین علوم انسانی و دانش همین ملاحظات اخلاقی در عرصه درمان است.

 فاضلی تصریح کرد: در بازدیدهایی که ذیل نشست‌های فقه جنین از مرکز درمان ناباروری جهاددانشگاهی قم داشتیم با چالش جدی مباحث فقهی، حقوقی و اخلاقی اهدای جنین مواجه شدیم که نیازمند پژوهش‌های جدی است.

در ادامه حجت‌الاسلام والمسلمین فرهاد عباسی، معاون پژوهشی حوزه علمیه، بر اهمیت ورود حوزه علمیه به مسائل مرتبط با درمان ناباروری تأکید کرد و اظهار داشت که هنوز به یک نظام جامع مسئله‌محور در این عرصه نرسیده‌ایم. وی افزود که این موضوع نیازمند تعامل علمی میان نخبگان رشته‌های مختلف و تدوین قواعد فقهی و اصولی مرتبط است.

وی گفت: موضوع درمان ناباروری از جهات مختلفی برای حوزه علمیه حائز اهمیت است و نباید از این عرصه عقب بماند و ابعاد مختلف آن را شناسایی کند.

معاون پژوهشی حوزه علمیه افزود: پرسش‌های بی‌شماری در خصوص درمان ناباروری برای شخص مکلف پدید می‌آید که حوزه علمیه باید نسخه به‌روز و کارآمدی برای آن داشته باشد و از آنجایی که دانش غالب در حوزه فقه و فقه هم دانش زندگی است باید در این عرصه ورود جدی داشته باشد.

وی ادامه داد: قم از جهت اینکه تکلیف و رسالت آن است باید پاسخگوی ابعاد مختلف درمان ناباروری باشد و پژوهشگران و حوزویان در استان شایستگی پاسخگویی و تحلیل مسائل این موضوع را دارند.

عباسی گفت: باید قواعد فقهی و اصولی مرتبط با این موضوع بررسی و تحلیل شود و هم در تطبیق و هم در تدوین قواعد فقهی و اصولی درمان ناباروری اتفاقات جدی بیفتد.

عباسی اظهار کرد: از اولین همایش ملی بررسی اخلاقی فقهی و حقوقی درمان ناباروری انتظار حل مسئله نداریم، اما انتظار می‌رود به اهداف جدی گردآوری و جمع‌آوری ابعاد و نظریات مختلف در عرصه ناباروری و موضوع‌شناسی این عرصه برسد.

آیت‌الله احمدی فقیهی یزدی، رئیس مؤسسه آموزش عالی اجتهاد، نیز در سخنرانی خود به اهمیت اصول فقه اشاره کرد و بیان داشت که برای ورود به این بحث باید ابتدا مسائل تکوین و خلقت به‌طور دقیق بررسی شود تا بتوان احکام تشریع را به‌درستی اجرا کرد. وی توضیح داد که روش ورود به معانی از طریق مفاهیم باید بر اساس الفاظ باشد و ضرورت تطابق مفاهیم با معانی و مصادیق مورد توجه قرار گیرد.

در بحث درمان ناباروری، وی به احکام وضعی و تکلیفی اشاره کرد و توضیح داد که احکام وضعی دارای اثر مستقیم هستند و ممکن است از احکام تکلیفی، نتایج متفاوتی در احکام وضعی صادر شود. او همچنین به اهمیت قانونی شدن موضوع رحم اجاره‌ای پرداخته و تأکید کرد که کرامت انسانی در این زمینه باید حفظ شود. فقیهی یزدی معتقد است برخی افراد به اشتباه مسئله مالکیت را در موضوع رحم اجاره‌ای مطرح کرده‌اند؛ درحالی‌که این مسئله باید با توجه به کرامت انسانی مورد بررسی قرار گیرد.

وی همچنین به نکاح معاطاتی اشاره کرد و بیان داشت که رضایت طرفین برای مشروعیت این نوع نکاح کافی است، و به زنده‌یاد کاظمی‌آشتیانی و نقش وی در وحدت حوزه و دانشگاه و تحقیقات علمی رویان در درمان ناباروری پرداخت. وی تلاش‌های وی در معرفی انسان‌شناسی از نهج‌البلاغه و همکاری حوزه علمیه با پژوهش‌های علمی را برجسته دانست. فقیهی یزدی تأکید کرد که کرامت انسانی در همه امور، از جمله رحم اجاره‌ای، باید محور قرار گیرد.

این همایش با ارائه مطالب در سه پنل تخصصی با عناوین «رحم اجاره‌ای»، «اهدای جنین» و «اهدای تخمک» ادامه یافت.