عفونت‌های قارچی در زنان و راه‌های درمان آن
به گزارش روابط عمومی مرکز درمان ناباروری ابن‌سینای جهاددانشگاهی، به مناسبت هفته ملی سلامت بانوان (۲۶ مهر تا ۲ آبان)، دکتر نیلوفر معترف، جراح و متخصص زنان و زایمان و فلوشیپ ناباروری در خصوص عفونت‌های واژینال که از شایع‌ترین بیماریهای سیستم تناسلی زنان است، گفت: عفونت‌های واژینال در بین خانمها شیوع بالایی دارد و درصد زیادی از مراجعات به مطب پزشکان زنان بدلیل این بیماریست.سه علت اصلی در ایجاد عفونت های واژینال در خانمها نقش دارند: واژینوز باکتریال، عفونت‌های تریکومونایی و عفونت‌های کاندیدیایی یا قارچی. عفونت‌های قارچی یکی از شایع‌ترین علل عفونت واژینال می¬باشد و ۷۵ درصد خانمها حداقل یک بار و ۴۵ درصد خانمها دو بار یا بیشتر در طول زندگی خود دچار عفونت‌های قارچی می‌شوند. البته تعداد محدودی از خانمها نیز ممکن است دچار عفونت‌های تکرارشونده و مزمن قارچی شوند.
این متخصص زنان درباره عامل ایجاد عفونت قارچی واژینال توضیح داد: قارچ کاندیدیازیس عامل ۸۵ تا ۹۰ درصد عفونت‌های قارچی واژینال هستند و ۱۰ درصد عفونت‌ها نیز ناشی از انواع دیگر قارچ است. عفونت‌های قارچی غیرکاندیدایی معمولاً به درمان مقاوم‌ترند و به درمان‌های طولانی‌تر نیاز دارند. در واقع کاندیدیا به‌طور نرمال در جاهای مختلف بدن، مانند دهان، گلو و پوست وجود دارد و به‌صورت مسالمت‌آمیز در بدن ما زندگی می‌کند. اما اگر تعادل فلور نرمال بدن به دلیل عوامل مستعدکننده به هم بریزد، عفونت ایجاد میشود.
دکتر معترف با اشاره به عوامل مستعدکننده عفونت افزود: هرعاملی که باعث کاهش یا نقصان در سیستم ایمنی بدن شودنظیر مصرف کورتون و یا داروهای شیمی درمانی و یا هر عاملی که باعث بالا رفتن سطح استروژن خون شود نظیر بارداری یا مصرف قرصهای جلوگیری و نیز مصرف مستمر آنتی‌بیوتیکها و دیابت کنترل‌نشده، فرد را مستعد ابتلا به این عفونت می‌کند.
عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا درباره علائم عفونت قارچی واژینال گفت: علامت تیپیک عفونت قارچی خارش و ترشحات پنیری بدون بو است. البته، اینها علائم معمول این نوع عفونت است و ممکن است ترشحات لزوماً پنیری نباشد و یا خانم به‌جای خارش، سوزش داشته باشد. همچنین، درد یا سوزش هنگام نزدیکی یا هنگام دفع ادرار نیز می‌تواند از جمله علائم عفونت قارچی واژینال باشد.
وی با اشاره به روش‌های تشخیص این عفونت زنان، افزود: در معاینه، معمولاً قرمزی و تورم در ناحیه ژنیتال خارجی دیده میشود، در دیواره‌های واژن التهاب وجود دارد و ترشحات قارچی قابل مشاهده است. البته خوشبختانه این عفونت سرویکس یا دهانه رحم را درگیر نمی‌کند و ظاهر سرویکس در معاینه نرمال است. همچنین، بر خلاف دو نوع دیگر عفونت که به آنها اشاره شد، عفونت قارچی pH واژن را تغییر نمی‌دهد. عفونت قارچی معمولاً با شرح حال و معاینه تشخیص داده میشود و ممکن است در مواردی تهیه اسمیر و کشت از ترشحات هم لازم باشد.
این فلوشیپ ناباروری درباره درمان عفونت‌های قارچی واژینال گفت: درمان این نوع عفونت، مصرف داروهای ضد قارچ است. در گذشته بیشتر داروی نیستاتین تجویز می‌شد، اما امروزه داروهای گروه ازول، مانند فلوکونازول و کلوتریمازول به صورت موضعی و یا خوراکی تجویز می‌شوند و در ۸۰ تا ۹۰ درصد موارد، درمان موفقیت‌آمیز است. البته با شروع مصرف دارو علائم به سرعت از بین نمی‌روند و دو تا سه روز زمان لازم است تا علائم از بین بروند. همچنین، می‌توانیم برای تسکین علائم خارش و سوزش از استروئیدهای موضعی ضعیف مثل هیدروکورتیزون، به‌صورت کوتاه‌مدت استفاده کنیم.
دکتر معترف با اشاره به نوع راجعه یا تکرارشونده عفونت قارچی واژینال، یادآور شد: در تعداد محدودی از خانمها این عفونت به‌صورت راجعه بروز می‌کند. یعنی در طول یک سال، خانم چهار بار یا بیشتر به عفونت قارچی دچار میشود. در عفونت‌های راجعه، بروز علامت خارش کمتر است و خانم بیشتر دچار سوزش میشود. همچنین، برخلاف عفونت کاندیدیایی معمولی که می‌توانیم با معاینه به تشخیص برسیم و درمان را شروع کنیم، در عفونت‌های راجعه یا تکرارشونده حتماً باید تهیه اسمیر و کشت از ترشحات انجام و نمونه زیر میکروسکوپ بررسی شود. زیرا تشخیص‌های افتراقی که درمان‌های کاملاً متفاوتی دارند، مانند درماتیت اتروفیک که بدلیل کمبود استروژن و بیشتر در افراد مسن دیده میشود و یا درماتیت آتوپیک یعنی درگیری آلرژیک پوستی، نیز علایم مشابهی را ایجاد میکنند و تنها با انجام تست می‌توان تشخیص‌های دیگر را رد کرد.
وی در ادامه افزود: برای درمان عفونت‌های قارچی راجعه، ابتدا درمان اولیه کامل، یعنی همان درمان نوع معمولی عفونت داده میشود و پس از کامل شدن دوره درمان، خانم باید به مدت شش ماه هفته‌ای یک عدد فلوکونازول ۱۵۰ مصرف کند. معمولاً با این درمان عفونت‌های راجعه از بین می‌روند، اما در صورت عود مجدد، دوباره همان درمان تکرار میشود.
این متخصص زنان در پایان صحبت‌های خود خاطرنشان کرد: اگرچه این عفونت جزو عفونت‌های انتقال‌یابنده از راه تماس جنسی طبقه‌بندی نمی‌شود و بنابراین، لازم نیست همسر یا شریک جنسی خانم هم به‌موازات درمان شود، اما در افرادی که فعالیت جنسی بیشتری دارند، بیشتر دیده میشود. خانمها برای پیشگیری از ابتلا به این عفونت باید لباس زیر نخی و آزاد بپوشند، هر روز لباس زیر خود را عوض کنند و حتماً پس از رفتن به دستشویی ناحیه ژنیتال را به‌خوبی خشک کنند. همچنین، استفاده مداوم از دوش واژینال یا شست‌وشوی مداوم با مواد ضدعفونی‌کننده مانند بتادین و استفاده مکرر از آنتی‌بیوتیک، با بر هم زدن فلور نرمال ناحیه تناسلی، خانمها را مستعد ابتلا به عفونت قارچی می‌کند. بنابراین، رعایت بهداشت فردی و رعایت توصیه‌های پیش‌گفته مهم‌ترین راه پیشگیری از ابتلا به عفونت‌های کاندیدیایی واژینال است.