جزئیات ساز و کار جهاد دانشگاهی زیر ذره بین قرار گرفت/ رونمایی از ۲۵ قطب علمی

به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو؛ جهاد دانشگاهی در اوایل انقلاب با حضور گروهی از جوانان تاسیس شد. هدف از تشکیل این سازمان در کنار سایر دانشگاه‌ها استفاده از ظرفیت اساتید و دانشجویان برای کمک به رفع نیاز‌های فنی جبهه و تهیه تجهیرات جدید در میدان رزم بود. ستاد عالی انقلاب فرهنگی در سال ۵۹ با اتخاذ ضوابطی این سازمان را به نهادی فرهنگی، پژوهشی، آموزشی، تبدیل کرد.

شاید مهم‌ترین دلیل تاسیس چنین نهادی ارتباط نسل جوان دانشگاهی با انقلاب، در برهه‌ای از زمان بود که هنوز دانشگاه‌های ما علوم غربی را تدریس می‌کردند و توجهی به علوم اسلامی نداشتند؛ در همین زمان بود که نیاز به نهادی برای ترویج فرهنگ و علوم اسلامی احساس شد. درنتیجه با ایجاد این نهاد سازمانی، پلی میان دانشگاه و بخش صنعتی و خدماتی کشور، در جهت حل مشکلات جامعه و کمک به اساتید و دانشجویان در راستای تحقق اهدافشان ایجاد شد.

جهت آشنایی با اهداف این نهاد و ارزیابی عملکرد آن در سال‌‎های گذشته و همچنین بررسی مشکلات این نهاد گفتگویی با محمد رضا پورعابدی، معاون پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی داشتیم که بخش دوم آن را مطالعه خواهید.

برای امضاء تفاهم نامه‌های با چه محدودیت‌هایی رو به‌رو بوده‌اید؟
جمهوری اسلامی برای امضاء تفاهم نامه با کشور‌های خارجی هیچ محدودیتی ایجاد نکرده است. به ظاهر کشور‌های دیگر نیز مشکلی برای این ارتباط ندارند، اما با توجه به سفارشاتی که به دانشمندان مبنی بر عدم همکاری با کشور ایران می‌شود، محدودیت‌هایی ایجاد شد. در حقیقت مسائل سیاسی موجب این محدودیت‌ها شده است.

تا کنون دانش فنی خود را به فروش رسانده‌اید؟
جهاد دانشگاهی طی قراردادی در حدود ۲۰ دانش فنی را به ارزش بیش از ۱۲ میلیارد تومان به ستاد اجرایی فرمان امام فروخت. این امر سبب شد تا پژوهشگران رویان در شرکت تولید سلول‌های بنیادی به صورت صنعتی و استاندارد ۳۰ درصد سهام داشته باشد.

جهاد دانشگاهی چه وجه تمایزی با دیگر سازمان‌ها دارد؟
جهاد دانشگاهی یک نهاد عمومی غیردولتی است این سازمان قصد دارد هم چابکی و سرعت یک بخش خصوصی و هم اعتماد یک بخش دولتی را داشته باشد، فعالیت در این نهاد نسبت به سازمان‌های دیگر از آزادی عمل بیشتری برخوردار است. در حقیقت یکی از شرایطی که موجب شده است تا جهاد دانشگاهی از رشد خوبی برخوردار باشد همین ظرفیت انعطاف پذیری در شرایط موجود است. به طوری که همواره موضوعات و ایده‌های جدیدی را مطرح کرده می‌کند.
ظرفیت جهاد دانشگاهی و سایر نهاد‌های علمی پژوهشی بیش از آن چیزی است که مورد استفاده واقع می‌شود در حال حاضر تنها از ۱۰ تا ۱۵ درصد ظرفیت این سازمان استفاده می‌شود، البته ما معتقد نیستیم که می‌توانیم همه موضوعات و مسائل کشور را حل کنیم. اما برخی از حوزه‌ها به عنوان حوزه‌های برگزیده ما انتخاب شده‌اند. جهاد دانشگاهی ظرفیت  فعالیت در آن حوزه ها را دارد.
حوزه‌های منتخب براساس توانمندی ما برگزیده شده اند. از جمله این حوزه‌ها می‌توانیم به حوزه پزشکی «سلول‌های بنیادی، باروری، ناباروری، گیاهان دارویی، سرطان، زخم‌های مزمن ناشی از دیابت و جراحی‌ها»، حوزه کشاورزی «هوشمندسازی کشاورزی، فناوری کشاورزی، گلخانه‌های هوشمند وغیره»، حوزه فنی و مهندسی «نفت، گاز، پتروشیمی» و به حوزه‌های نفتی مخابرات، خانواده، گردشگری، سرمایه انسانی اشاره کنیم. امیدوارهستیم مسئولیت‌های ملی‌تر و وظایف عمده‌تری به عهده جهاد دانشگاهی گذاشته شود، البته این سازمان هم میبایست تلاش بیشتری برای رفع مشکلات جامعه انجام دهد.

حوزه چاپ و انتشار جهاد دانشگاهی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
جهاد دانشگاهی تا کنون ۲۲ نشریه علمی و پژوهشی به چاپ رسانده است. ۶ مورد ازاین نشریات در ICI منتشر شده‌اند، همچنین جهاد دانشگاهی سالانه حدود ۵ هزار مقاله را به عنوان خروجی طرح‌های پژوهشی ارائه داده است. تمام این فعالیت‌ها به همت سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی انجام شده است.

جهاد دانشگاهی به عنوان یک نهاد تحقیقاتی عمدتا در حوزه‌های کاربردی و توسعه‌ای فعالیت دارد. آنچه بیشتر مد نظر این نهاد است بحث تولید فناوری و دانش بومی و کاربردی سازی آن‌‎ها در جهت پاسخگویی عالمانه به چالش‌های موجود در سطح جامعه است.

برنامه‌ای برای ایجاد قطب‌های پژوهشی داشته‌اید؟
بحث ایجاد قطب‌های پژوهشی در برنامه ششم جهاد دانشگاهی مطرح شد، این طرح با برنامه ششم توسعه کشور منطبق است. آیین نامه موجود به تازگی به تایید شورای علمی جهاد دانشگاهی رسیده است، طبق این طرح ۵ قطب بین‌المللی و ۲۰ قطب ملی در ساختار‌های پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی ایجاد خواهد شد.

چه تشویق‌هایی برای محققان در نظر گرفته‌اید؟
جهاد دانشگاهی طی آیین نامه‌ای مالکیت فکری را به محققان اختصاص داد، براین اساس پژوهشگران در نتایج و ارزش افزوده حاصل از پروژه‌ها و تحقیقات، نقش خواهند داشت. با توجه به سیاست‌گذاری‌‎های انجام شده جهاد دانشگاهی فعالیت‌های به بلوغ رسیده را نیز از بدنه جهاد جدا می‌کند. تمام این فعالیت‌ها پژوهشگران را برای انجام پروژه‌ها و تجاری سازی آن‌ها ترغیب می‌کند.

چه حمایت‌هایی از پژوهشگران می‌شود؟
جهاد دانشگاهی سه پارک علم و فناوری و ۲۳ مرکز رشد را در سراسر کشور دایرکرده است. یکی از اصلی‌ترین وظایف مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری ایجاد بستر مناسب برای فارغ التحصیلان، اساتید و افراد دیگری که تحصیلات عالیه ندارند، اما  صاحب ایده‌های خلاقانه هستند، است.

پژوهشگران این حوزه کمک‌های مالی دریافت خواهند کرد، همچنین شرایطی ایجاد می‌شود تا بتوانند دربستر حقوقی فناورانه خود را به ثبت برسانند. در ادامه مسیر هم خدماتی درجهت تولید و تجاری سازی محصولات دریافت می‌کنند.

چشم اندازتان برای سال جدید چیست؟
جهاد دانشگاهی در حد توان تلاش خود را برای حل مشکلات کشور انجام می‌دهد به طوری که بتواند تاثیر مثبتی در جهت حل مشکلات بخش صنعتی، اجرایی کشور داشته باشد. ان شاء الله بتوانیم با اتمام این طرح‌ها و به دست آوردن نتایج لازم برخی از مسائل و مشکلات کشور را مرتفع سازیم.